Širom zatvorenih očiju

Kada je 1907. završena velelepna palata Beogradske trgovačke zadruge u Karađorđevoj ulici, njeni graditelji nisu verovatno slutili da će ovaj arhitektonski biser nakon samo jednog veka umesto ponosa Beograda i Srbije postati spomenik teškom varvarstvu i beskrupuloznom kriminalu u koga su ogrezli njihovi potomci.

Ova građevina, koja je 1966. proglašena spomenikom kulture, bila je sedište Geozavoda, nekada značajne geološke ustanove, koja je prestala da postoji 2006. godine. Tada je stvoren Geološki institut Srbije, a zaposleni i deo najnužnije opreme Geozavoda su preseljeni u druge prostorije. Zgradu u Karađorđevoj tada je preuzela Vlada, ali se gazdovanje države po ovu palatu pokazalo gorim od svih nedaća koje su proteklih sto godina zadesile Srbiju.

Zgrada Geozavoda je zloupotrebljavana još tokom 90-tih, kada se u deo prostorija uselio JUL, čiji su članovi prvi započeli sa organizovanjem žurki. U to vreme, prostorije su počele da služe i kao dekor za snimanje, da bi posle 2006. takva praksa nastavljena, a palata ponovo počela da se izdaje za potrebe snimanja filmova, spotova, reklama i drugih manifestacija. U njoj su više puta priređeni i masovni dočeci Nove godine, pod nazivom „Širom zatvorenih očiju“[1]. Na žalost, pošto kompletno preseljenje bivšeg Geozavoda nije obavljeno ni posle četiri godine, sve što je ostalo u zgradi prepušteno je na nemilost korisnicima, koji su se pokazali kao Vandali posle osvajanja Rima. Posledice njihove najezde sada su otkinuti i pokradeni tučani radijatori i lusteri od brušenog stakla, odvaljena vrata, spaljeni i grafitima ispisani zidovi i gomile razbacanog đubreta, dok su izuzetno bogate zbirke i najvrednija stručna biblioteka na Balkanu, delom razbacane po kancelarijama i sobama, a delom uništene, razvučene i pokradene.

Iako je zgrada Geozavoda pod zaštitom države, Zavod za zaštitu spomenika kulture se nije oglašavao povodom njenog uništavanja. Poslednjih nekoliko godina deo prostora Geozavoda koristilo je Ministarstvo pravde, tako da se u njoj nalaze i Centar za medijaciju i Pravosudna akademija, kao i poslovni klub „Privrednik“, ali ni oni nisu reagovali. Pažnja na ovo varvarstvo skrenuta je tek pre nekoliko dana, kada su Poverenik za informacije od javnog značaja i Zaštitnik građana, koji su od Vlade dobili zgradu na korišćenje, shvatili da je Geozavodu potrebno temeljno čišćenje i rekonstrukcija, i zatražili reakciju države zbog uzurpacije njene imovine. [2] Povodom toga, Vlada Srbije još nije zvanično reagovala, a prema pisanju „Blica“, u Vladi je rečeno da će se uskoro podići krivična prijavu „protiv N.N. lica“, što bi bio prvi korak u rasvetljavanju ovog slučaja. Krivci za stanje zgrade Geozavoda nisu međutim nikakva NN lica, i vrlo dobro se zna ko je proteklih pet godina i za koje potrebe koristio zgradu, a ko i za šta iznajmljivao. [3] Povodom toga, potrebno je pored ostalih korisnika, najpre obratiti pažnju na bivše direktore Geozavoda, koji su sada u Geološkom institutu Srbije, u kome prema svedočenjima zaposlenih već uveliko cveta kriminal.[4] U tom slučaju istraga ne bi trebalo da bude komplikovana. Ako je uopšte bude.

Zgrada Geozavoda poslednji put je delimično obnovljena 1985, zbog čega i njena kupola sada prokišnjava, u pojedinim prostorijama rastu pečurke, dok je potkrovlje postalo golubarnik iz koga se širi smrad od uginulih golubova i njihovog izmeta.[5] Iznajmljivanje je dodatno pogoršalo stanje ove palate, čiji je sadašnji izgled logičan kraj dugogodišnje nebrige. Zgrada Geozavoda postala je tako karakteristična slika Srbije, koja je za samo sto godina prešla put od relativno zdravog i stabilnog društva, do države bez zakona na ivici raspada, i društva u kome su novac, prasetina i trubači sve više jedino merilo identiteta, i koje već uveliko živi širom zatvorenih očiju.