Da li nezavisnost znači i istinsku slobodu naroda južnog Sudana?

UN su 9. jula dobile najmlađu državu na svetu – Republiku Južni Sudan.[1] Narod Južnog Sudana je početkom godine na raspisanom referendumu ogromnom većinom glasao za nezavisnost od Kartuma. Zvanični proglas nezavisnosti pročitao je predstavnik parlamenta DŽejms Vani Iga. “Mi demokratski izabrani predstavnici naroda, objavljujemo da je Južni Sudan nezavisna i suverena država”.[2] 

Proglašenje nezavisnosti južnog dela Sudana, koji je naseljenim afričkim stanovništvom koje je pretežno hrišćanske vereispovesti, usledilo je nakon višedecenijskog građanskog rata koji je trajao u nekoliko navrata praktično od proglašenja nezavisnosti Sudana od britanske imperije i Egipta 1. januara 1956. god. Pomenuti građanski rat počeo je godinu dana ranije 1955. godine. Stanovništvo juga Sudana je s pravom predosećalo da će biti potlačeno i diskriminisano od strane Arapa koji su naseljavali centralni i severni deo zemlje. Pomenutom antagonizmu je još više doprinela britanska kolonijalna uprava koja je praktično zemlju podelila između dve administrativne uprave.[3]

Naravno, kada je u pitanju Sudan malo toga se promenilo od 1956. godine i višedecenijske dominacije Egipta i Britanije nad ovom zemljom jer su u unutrašnje poslove Sudana umešani interesi trenutno dva najveća suparnika SAD i Kine. Naime, rezerve nafte i prirodnog gasa Sudana su ogromne i procena je da su one gotovo ravne onima kojima raspolaže Saudijska Arabija, jedan od najvećih saveznika SAD u regionu Bliskog istoka[4]. Međutim, za razliku od Kraljevine Saudijske Arabije, Vašington ne kontroliše centralnu vlast u Kartumu. Naprotiv, možemo da zaključimo da Kartum ima mnogo jače veze sa Kinom koja predstavlja najvećeg uvoznika sudanske nafte.

Ova zemlja je takođe uložila ogromna sredstva u izgradnju naftovoda koji povezuje naftne izvore u spornoj oblasti u blizini granice sa Južnim Sudanom i nalazištima nafte u centralnom delu zemlje. Osim toga, Kina je podržavala i režim u Kartumu u vidu isporuka oružja tako da je Sudan zapravo u daleko većoj meri pod kontrolom Pekinga nego Vašingtona. “U nemogućnosti da kontroliše sudansku politiku koja se tiče izvoza nafte imperijalistička vlada SAD je na svaki način pokušala da spreči proizvodnju ovog vrednog izvora. Kina, je s druge strane, sarađivala s vladom Sudana tako što je obezbedila tehnologiju za istraživanje, bušenje, vađenje, i izgradnju naftovoda, ali takođe ona kupuje većinski deo sudanske nafte. Američka politika se vodi oko podsticanja nacionalnog i regionalnog antagonizma. Preko dve decenije američki imperijalizam je podržavao separatistički pokret Južnog Sudana u kome je nafta prvobitno i otkrivena. Dugotrajni građanski rat je iscrpeo centralnu vlast. Kada je napokon postignut mirovni sporazum, američka pažnja se odmah okrenula ka Darfuru, oblasti na zapadu Sudana”.[5]

Ovom prilikom moramo da pomenemo da ključnu ulogu nije odigrao samo američki već i narastajući kineski imperijalizam koji se postepeno budi kako Kina postaje sve značajnija zemlja na međunarodnoj sceni zahvaljujući rastu svoje ekonomije i jačanju njenih oružanih snaga. Međutim, sasvim slučajno SAD su u ovom slučaju zaista stale na stranu potlačenog hrišćanskog naroda na Jugu Sudana, ali ne iz nekih altruističkih pobuda već čisto iz interesa koji se ogledaju u destabilizaciji centralne vlasti u Kartumu koja je svakako ispoljila ogromnu represiju prema narodima afričkog porekla na jugu Sudana, ali i na zapadu ove zemlje u regionu Darfura, koji je po površini veći od Francuske, ali ga naseljava samo 6 miliona stanovnika. U pomenutom regionu takođe traje dugotrajni sukob između Arapa i naroda afričkog porekla koji se suprotstavlja dugogodišnjoj represiji pripadnika arapskog plemena DŽandžavid koji su prema izvorima UN počinili genocid nad stanovništvom Darfura, pri čemu je po različitim izvorima stradalo preko 400.000 ljudi.[6]

Dakle, u svetlu sticanja slobode jednog naroda odvija se strateška borba između glavnih suparnika oko ogromnih i bogatih nalazišta nafte koje čak nisu u potpunosti ni istražena. Veoma je diskutabilno pitanje da li će sticanje nezavisnosti Južnog Sudana i definitivno označiti kraj sukoba, jer tenzije samo mogu još više jačati i uvek će ostati pretnja od nekog novog sukoba oko priridnih bogatstava. Ukratko, dobili smo još jedan deo sveta osim Korejskog poluostrva gde se jedna drugoj suprotstavljaju trenutna i buduća sila broj jedan u svetu koja ima sve veću potrebu za prirodnim izvorima i zato ulaže ogromne sume novca u razvoj sudanske naftne industrije.[7] U istom ovom kontekstu treba tražiti razloge za nedavni upad sudanskih oružanih snaga u Libiju, navodnih plaćenika sudeći po pobunjeničkim izvorima, i sukoba sa pobunjenicima koji su se odvijali u blizini naftnih izvora.[8]