Jao, Beograd, jao Beograđani

JAO, BEOGRAD: Jedan od 35 evropskih, ili možda američkih, standarda sigurno jeste da kad pobediš, štiklom protivnika ubodeš u oko. A gde je za štiklu najzgodnije mesto, nego pravo u Beograd. Jer, dosta slobodno ću parafrazirati Duška Radovića, raditi se može bilo gde, živeti se može bilo gde, ali vladati se može samo u Beogradu. Ako ne vladaš u Beogradu, džaba ti vlada. Naročito ona ispražnjene kase. Time se neću posebno baviti pošto zasigurno znam da je 3. evropska vrednost - jednopartijski sistem. To znači vlada i par većih gradova jednoj političkoj opciji, odnosno koaliciji a drugi mogu da se razigravaju sa onim što preostane. S tim da spisak ovih par većih gradova utvrde eksperti. Po mogućstvu samozvani. Ali, ni time se neću baviti pošto zasigurno znam, 33. evropska vrednost je da je sve ovo napred navedeno LOGIČNO. I pobede do istrebljenja i poniženja i političko jednoumlje protegnuto i na sasvim praktične, nepolitičke stvari. Ali, naročito ako to na sve strane tvrde licencirani politički eksperti, ja obavezno proverim. I pravo da vam kažem, nije baš logično. Dakle, da jedna ista stranka ili koalicija kontroliše i republičku vladu i Beograd nije ni po kojim kriterijumima logično, ali je za tu stranku ili koaliciju po svim kriterijumima korisno. Za Srbiju bi, po mom neekspertskom mišljenju, bilo veoma korisno ne da se Beograd, Novi Sad, Niš, Kragujevac centralizuju i presele u beogradsku Nemanjinu 11 nego da se beogradska Nemanjina 11 decentralizuje i iz Beograda preseli u Novi Sad, Niš, Kragujevac... pa i dalje. Da je logično da iste stranke vrše vlast i na republičkom nivou i na onoliko, a očito je poželjno svim, gradskih nivoa za koliko se ekspertima učini zgodnim, ne potvrđuje ni praksa, ni teorija. Evo i dokaza. Od 2004. do 2007. godine Vladom Srbije dominirala je jedna, a beogradskom vladom druga politička stranka. Novim Sadom je upravljala odmetnuta radikalka Maja Gojković. Dakle, još jedna opcija sasvim različita od opcije sa republičkog nivoa. I beogradska i novosadska vlada održale su se do kraja mandata, a republički komplot se raspao. Izvinite - dvaput. Nije valjda da su zato krivi Beograd i Novi Sad. Evo i primera iz okruženja. Gradonačelnik Ljubljane postao je nezavisni kandidat Zoran Janković, bivši predsednik Merkatora, pošto je na izborima pobedio Franca Arhara, bivšeg guvernera Banke Slovenije. Zagrebom već u više mandata stoluje socijaldemokratski gradonačelnik Milan Bandić, dok na nivou države već u drugom mandatu vlast vrši HDZ. Možemo i dalje: u Londonu je upravo stupio na funkciju gradonačelnik konzervativac, dok je u Velikoj Britaniji na vlasti laburistička vlada. U Parizu je na funkciji gradonačelnika socijalista, dok Francuskom vladaju konzervativci. Dobro, istina je. Što je država centralizovanija to je politička orijentacija glavnog grada opasniji indikator za političku orijentaciju uopšte. Ali kako stvari stoje sa našim političkim strankama, postoji još jedan rečitiji lokalni indikator. Na poslednjim lokalnim izborima učestvovalo je oko 130 grupa građana, a više od 60 ih je, glasovima birača, ušlo u lokalne parlamente. Ali, na lokalnom nivou se ne odlučuje ni o spoljnopolitičkim, ni o unutrašnjepolitičkim ni o bezbednosnim pitanjima. Nego o kanalizaciji, lokalnom putu, vodovodu i slično. Ambicije političkih stranaka izgleda da su ubitačne za efikasno rešavanje ovih banalnih problema.

JAO, BEOGRAĐANI: Ali, džaba ti logika i prakse i teorije. Borba za Beograd je bespoštedna. Ja mislim zato što Beograd ima para, zato što Beograd ima radnih mesta, zato što gro investicija ide i vezanih očiju pravo u Beograd, pa se tuda muva i gro provizija... i sve tome slično. Ja mislim da će tokom narednih par godina, bolje biti menadžer Beograda nego ministar za infrastrukturu Republike. Više će para biti kod gradskog menadžera, nego kod republičkog ministra. Na delu je, međutim, i pokušaj navodne odbrane Beograda i opasnom intelektualnom fašizacijom. Kojom se dokazuje da su Beograd u ruke radikalima već više puta umalo predali u stvari birači koji se samo izdaju da su Beograđani, a "izvinite, oni to nisu". Misli se, pre svega, na birače iz sedam prigradskih beogradskih opština (Barajevo, Grocka, Lazarevac, Mladenovac, Obrenovac, Sopot i Surčin) u kojima živi oko 20 odsto stanovnika, koji se zvanično smatraju Beograđanima. Ja poznajem gospođu koja više od 20 godina iz Lazarevca svakog jutra putuje na posao u centar Beograda, jer "kad bi sa poslom prešla u Lazarevac, ne bi jednom godišnje došla u Beograd". Znam i drugu koja više od dvadeset godina svakoga jutra putuje na posao u Lazarevac. Zatim, kad je NIS pretvoren u akcionarsko društvo, a Vojvođani prigovorili na njegovom sedištu glede kasnije raspodele novca od privatizacije, odgovoreno im je da Transnafta ima sedište u Pančevu. Pančevo je Beograd, otpisali su iz Novog Sada. Ako je Pančevo Beograd, jesu li Pančevci - Beograđani? Tokom pripreme Zakona o gradu Beogradu u gradskoj administraciji je postojala ideja, da se iz razloga navodno razlicitih razvojnih potreba, biraju gradski organi posebno za ove prigradske opštine, posebno za gradske. Uključujući i svakom svoj gradonačelnik. Ideja nije prošla. Zašto, objasniću kasnije. Tek, zanimljivo da se tokom postizborne nervoze i sukobljavanja ovaj razvojni razlog nije više koristio ni kao zgodan paravan za sasvim politički motivisanu ljutnju: prigradska naselja "kriva" su za jaku poziciju Srpske radiklane stranke u gradskoj skupštini. Pa da vidimo da li jesu? U sedam pomenutih prigradskih opština živi malo više od 20 odsto stanovnika glavnog grada. Toliko je otprilike i njihovo učešće među važecim glasačkim listićima na poslednjim izborima. Istina je da je, opet po mojoj računici koju treba uzeti okvirno, 44 odsto glasača u prigradskim naseljima glasalo za SRS, a oko 33 odsto u devet gradskih opština. Ali, doprinos glasača iz prigradskih opština opštem gradskom rezultatu radikala je ispod 25 odsto.

Dakle, ako ja pogrešno ne presuđujem, prigradska naselja jesu radikalnija, ali njihov radikalizam nije dovoljan da bi samo oni bili "okrivljeni" za ukupni rezultat radikala. Po mom mišljenju, institucionalna odvajanje prigradskih beogradskih opština lako bi se izboksovalo da nije presudnog razloga nad razlozima. Iz istog razloga iz koga se stranke grčevito bore za Beograd, ne mogu se laka srca lišiti ni njegovih prigradskih naselja. Taj su prozaični razlog pare. Kao prvo i najtransparentnije: cela jedna četvrtina beogradskog budžeta puni se naknadom za uređenje gradskog građevinskog zemljišta, a još lepše pare dobijaju se od naknade za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta. Kao što je poznato, gradske beogradske opštine sa tim su profitabilnim lokacijama za gradnju pri kraju. A od 223.128 hektara poljoprivrednog zemljišta na teritoriji Beograda, dakle zemljišta koje u perspektivi lako može postati građevinsko, 158. 947 hektara nalazi se baš na teritoriji prigradskih opština. Da ne pričamo da se energijom Beograd snabdeva iz svojih prigradskih opština, da ga one hrane, da se među 10 opština sa najvećom prosečnom platom, dakle najvećom osnovom za oporezivanje i najvećim izvorom kupovne moći, nalaze čak tri prigradske beogradske opštine. Dakle, oni možda nisu Beograđani, ali bez njih Beograd ne bi trebao ni ovima koji se za njega ovako grčevito bore.

(Danas)