Zašto Vučić donosi zakon o zaštiti ćirilice - kolonizaciju zemlje prikriva lažnom brigom za očuvanje kulturnog nasleđa

Odavno je uočeno da režim Aleksandra Vučića pretvaranje Srbije u koloniju globalnog kapitala prikriva simboličnim, galamdžijskim nacionalizmom. Što više podređuje Srbiju velikim silama i stranim kompanijama, to više Vučić podiže spomenike, snima filmove, organizuje parade sl. Najnoviji manevar te vrste je Predlog zakona o upotrebi srpskog jezika u javnom životu i zaštiti i očuvanju ćiriličnog pisma. Najavljeno je da će ovaj zakon u istovetnom tekstu usvojiti Narodna skupština Republike Srbije i Narodna skupština Republike Srpske. U čemu se sastoji prevara.

Službena upotreba jezika i pisama uređena je u Srbiji još 1991. istoimenim zakonom kojim je utvrđeno da je ćirilica ekskluzivno pismo kada je srpski jezik u službenoj upotrebi. Ovaj Zakon u više navrata je menjan posle političkih promena 2000. ali uglavnom zbog toga da bi se unapredila upotreba manjinskih jezika. Dakle, još od početka devedesetih U Republici Srbiji u službenoj upotrebi su srpski jezik i ćiriličko pismo, a latinično pismo na način utvrđen ovim zakonom. Službenom upotrebom jezika i pisama, prema Zakonu, smatra se upotreba jezika i pisama u radu: državnih organa, organa autonomnih pokrajina, gradova i opština, ustanova, preduzeća i drugih organizacija kad vrše javna ovlašćenja, u radu javnih preduzeća i javnih službi, kao i u radu drugih organizacija kad vrše poslove utvrđene ovim zakonom.

Službena upotreba jezika i pisama uređena je u Srbiji još 1991. istoimenim zakonom kojim je utvrđeno da je ćirilica ekskluzivno pismo kada je srpski jezik u službenoj upotrebi

Predlogom zakona o zaštiti ćirilice proširen je krug subjekata na koje se primenjuju  odredbe o službenoj upotrebi jezika i pisma tako daće tu spadati i: privredna društava i drugi oblici organizovanja koji posluju odnosno obavljaju delatnost sa većinskim učešćem javnog kapitala; privredna  društava i drugi oblici organizovanja u oblasti naučnoistraživačke delatnosti koji se ne osnivaju po propisima o javnim službama a koji posluju odnosno obavljaju delatnost sa većinskim učešćem javnog kapitala;profesionalna i strukovna udruženja koja predstavljaju svoju oblast na nacionalnom i međunarodnom nivou.

Predviđeno je da Vlada osniva Savet za srpski jezik, koji prati i analizira stanje u oblasti upotrebe srpskog jezika u javnom životu i sprovođenje mera radi zaštite i očuvanja ćiriličkog pisma, kao matičnog pisma i daje preporuke, predloge i stručna mišljenja radi unapređenja tog stanja.

Republičkim, pokrajinskim i lokalnim propisima, u skladu sa posebnim zakonima, mogu se ustanoviti poreske i druge administrativne olakšice za privredne i druge subjekte koji u svom poslovanju odnosno u obavljanju svoje delatnosti odluče da koriste ćiriličko pismo, što uključuje i korišćenje ćiriličkog pisma u elektronskim medijima i prilikom izdavanja štampanih javnih glasila.

Kulturne i druge manifestacije koje se finansiraju ili sufinasiraju iz javnih sredstava moraju imati logo ispisan na ćiriličkom pismu, u skladu sa propisima prema kojima se organizuju.

Prema Predlogu, sistem zaštite i očuvanja srpskog jezika i ćiriličkog pisma predstavlja: jedinstven pristup svih nadležnih organa i organizacija očuvanju srpskog jezika i ćiriličkog pisma kao matičnog pisma;

zaštita srpskog jezika i ćiriličkog pisma i prenošenje budućim generacijama u izvornom obliku;stvaranje neophodnih uslova za očuvanje srpskog jezika i ćiriličkog pisma i preduzimanje potrebnih mera za jačanje svesti o značaju njihovog korišćenja;širenje saznanja o vrednostima srpskog jezika i ćiriličkog pisma;podsticanje pravilnog izražavanja, poznavanja i pravilne upotrebe srpskog jezika i ćiriličkog pisma. Najzad, naročito je zanimljiva odredaba o “zaštiti srpskog jezika od uticaja ideoloških i političkih pokreta na njegovu standardizaciju.” 

Sve u svemu Predlog ne donosi nikakve bitne novine u odnosu na Zakon o službenoj  upotrebi jezika i pisama koji je na snazi već trideset godina. Najveći deo Predloga čine deklarativne odredbe o preduzimanju mera. Krug subjekata na koji se odnosi službena upotreba jezika proširen je samo na organizacije koje se finansiraju iz javnih sredstava. Ne može se smatrati da je to predstavlja ugrožavanje privatne sfere u kojoj svako može da koristi pismo koje želi. Lako je predvideti da će poreske olakšice dobijati režimski mediji. Provladini tabloidi Alo, Informer, Srpski telegraf i Kurir štampaju se, inače,na latinici.

Jezička kultura u Srbiji poslednjih decenija je na niskim granama. U socijalističkom periodu skoro sve medijske kuće imale su profesionalne lektore. Naročito se isticao lektorski tim “Politike” za koji se slobodno može reći da je utvrđivao standarde. Proširivanju upotrebe ćirilice doprinela je digitalizacija, koja je omogućila da se ona upotrebljava u skoro svim službenim aktima.

Usvajanje Zakona o zaštiti ćirilice sigurno će biti propraćeno agresivnom medijskom kampanjom. Tvrdiće se kako niko pre Vučića nije smeo da donese takav zakon i sl. U suštini neće se ništa promeniti.

Unapređivanje pismenosti stanovništva i briga o srpskom jeziku su neophodni. U našem javnom životu dominira elementarna jezička nekultura. Osim toga, mali jezici  i njihova pisma ugroženi su od tzv. jezičkog imperijalizma, pre svega od uticaja engleskog kao globalnog jezika. Mnogi mladi ljudi u Srbiji već govore nekom vrstom mešavine srpskog i engleskog jezika.

Jezik nije samo sredstvo izražavanja, on je koncept, kako je upozoravao Gramši. Na primeru Italije on je pokazao kako se društveni slojevi koji dobro  ne barataju standardnim jezikom nalaze u podređenom položaju i nisu u stanju da učestvuju u javnom životu.

Režim kolonizaciju zemlje prikriva navodnom brigom za očuvanje kulturnog nasleđa

Država i stručne organizacije su dužne da se staraju  o unapređivanju jezičke kulture, ali taj posao mora biti oslobođen političke i ideološke zloupotrebe i vođen na stručan način. Da stvar bude još zanimljivija, nedavno je zakonom nametnuta upotreba rodno osetljivih termina, o čemu su se jezički stručnjaci negativno izjasnili. To svedoči kako se jezičkoj politici haotično pristupa, zbrda-zdola. To je karakteristično za Vučićevu političku praksu. On čini ustupke svima. Najpre nameće neuobičajenu upotrebu rodno osetljivih termina, čak i za zanimanja za koja u srpskom jeziku ne postoje nazivi u ženskom rodu, a potom traži da se to napiše na ćirilici. Najpre čini ustupke kosmopolitskim neoliberalima, a potom se dodvorava nacionalistima. Radi se o pravoj komediji, budući da se u Predlogu govori o jedinstvenom pristupu svih nadležnih organa i organizacija očuvanju srpskog jezika.

Naravno da se sve to radi iz dnevno političkih potreba, “da se Vlasi ne dosete”. Strani kapital sve više širi svoj uticaj u Srbiji a režim kolonizaciju zemlje prikriva navodnom brigom za očuvanje kulturnog nasleđa. Neće Srbija biti spasena od ekološke destrukcije ukoliko naziv kompanije Rio Tinto bude ispisan na ćirilici.