Stvaranje "kontrolisanog haosa" u regionu Bliskog istoka i Severne Afrike

Strategija destabilizacije (kontrolisanog haosa) karakteristična je, presvega, za region Bliskog istoka i severne Afrike, koji je ovog momenta, najviše od svih, uključen u veliku geopolitičku igru. Ogromne zalihe energenata i raspored strateških transportnih komunikacija predodredili su zainteresovanost zapadnih stratega za taj region. Agresija zapadnih država protiv suverenih aktera i legitimnih državnih režima, dovela je do direktnog svrgavanja narodnih lidera i do stvaranja nestabilnih mehanizama upravljanja unutar tih država, u kojima je visoku ulogu počeo da igra radikalni islam.

Krajem 1990-tih godina, među američkim neokonzervativcima, koji su potom zauzeli položaje u administraciji DŽordža Buša mlađeg, pojavio se geopolitički projekat za ,,Novi američki vek“ (Project for the New American Century). U njemu se formuliše glavni zadatak – globalno liderstvo u svetu. Takođe, postavlja se teza o neophodnosti da se izazovu na borbu režimi koji su neprijateljski usmereni prema američkim interesima. Pažnja se fokusira na Bliski istok, posebno na Irak, čije se rukovodstvo postavilo kao pretnja naftnim i regionalnim interesima SAD i njihovih saveznika. Među ključnim zadacima, istaknuta je zamena režima i uklanjanje Sadama Huseina sa vlasti, što je po mišljenju neokonzervativaca, trebalo da dovede do promene ravnoteže snaga u regionu. Na zvaničnom nivou, preduzimaju se aktivni potezi ka svrgavanju legitimnog državnog režima uz pomoć oružanih snaga i instrumenata ,,meke moći“.

Radi toga, predsednik SAD Bil Klinton 1998. godine, potpisuje tzv. zakon o liberalizaciji Iraka, koji je pretpostavljao uspostavljanje ,,demokratske vlade“ u zemlji i vojnu obuku opozicije Sadamu Huseinu, a takođe i finansijsku podršku pojedincima iz tzv. demokratske opozicije. Potom, ne dobivši očekivane rezultate, Vašington je krenuo na još jedno u istoriji rušenje međunarodnog prava, i napao je Irak.

Upravo je međunarodna agresija na Irak, propraćena povećanjem broja terorističkih organizacija, dovela na kraju do haotizacije celog prostora Bliskog istoka. Akcije SAD su potpomogle raspadanje mehanizama unutar država. Teroristička organizacija Islamska država bila je stvorena upravo u Iraku, gde je naišla na široku podršku u redovima bivših oficira armije Sadama Huseina, kao i među predstavnicima partije BAAS.

Još tokom operacije u Iraku, SAD su istakle ispred svoje spoljne politike, doktrinu demokratizacije Bliskog istoka. Kako je istakao 2005. godine, predsednik SAD DŽordž Buš mlađi, ,,pojava u samom središtu regiona ,slobodnog Iraka' biće težak poraz snaga tiranije i biće svojvrsni signal svima – od Bejruta do Teherana – da sloboda može da postane budućnost svake zemlje. Samim tim, otvara se put za globalnu demokratsku revoluciju“. Vašington je stavljao do znanja, da strategija stranog uplitanja sa kasnijim uspostavljanjem svoje okupacione administracije, može da se rasprostre daleko van granica Bagdada. Takva težnja dovela je do povećanog finansiranja američkih projekata u regionu, a takođe je poslužilo kao vesnik ,,arapskog proleća“.

Otvoreno proklamujuću kurs svrgavanja bliskoistočnih lidera – Gadafija, Asada i ranije Huseina,  i posedujući najveću na svetu obaveštajnu mašinu, SAD nisu mogle a da ne shvate, da će države potonuti u haos, i da će na vlast da dođu šarolike islamističke i terorističke grupacije. Tvrđenje, kako su SAD bile sasvim nepripremljene za revolucionarna dešavanja na severu Afrike i u zemljama Bliskog istoka, ne odgovara stvarnosti. Sistemska kriza se u arapskim zemljama razvijala tokom decenija, i u mnogome je bila osnovni uzrok ravolucionarnih zbivanja. Ipak, to ne opovrgava to da spoljašnja sila, oslanjajući se baš na objektivno prisutne probleme u državi, koristi energiju uzavrele ,,arapske ulice“ zarad ostvarenja svojih geopolitičkih ciljeva.

Još pre aktivne faze tzv. arapskog proleća, američke službe su preduzele konkretne akcije pripreme specijalnih grupa agenture od uticaja u zemljama Bliskog istoka i Severne Afrike za konsolidaciju opozicionih aktivista. Instrumentom realizacije planova zapadnih političkih tehnologa, postala je javna diplomatija. Od 2002. do 2009. godine, SAD su nastupile u svojstvu inicijatora mnogobrojnih programa, usmerenih na stvaranje sloja demokratski opredeljenih i prozapadnih građana koji su lojalni SAD. U periodu od 2006. do 2011. godine, američka vlada se aktivno koristila socijalnim mrežama za razvijanje protestnog pokreta (digital activism), posebno među omladinom u zemljama Severne Afrike i Bliskog istoka. Obrazovna politika takođe je pripomogla postavljenim ciljevima. Stotine hiljada građana su bili uvučeni u obrazovne programe. Ako je iz Egipta 2007. godine, pozvano da učestvuje u programima razvoja demokratije 47.300 građana, već 2008. godine, taj broj se uvećao na 148.700. Zarad odgajanja budućih kadrova opozicije, specijalno je privlačena omladina, koja nije imala mogućnost da dobije visoko obrazovanje. U Tunisu, najaktivniji članovi opozicije su u periodu od 2003. do 2004. godine, dobili pozive za SAD. Nekoliko godina pre ,,arapskog proleća“ SAD su razvile delatnost na internetu, stvarajući prostore za privlačenje opozicionih blogera koji su potom sjedinjavali opoziciono nastrojene osobe. Neposredno pre proleća 2010. godine, vlada SAD zajedno sa Nacionalnim demokratskim institutom (klasični američki instrument meke sile za ,,obojene revolucije“) sabrala je 31 aktivistu iz Alžira, Tunisa, Libije i Maroka. Njih su obučavali savremenim tehnologijama demontaže političkih režima, upravo ,,tvitersko-fejsbučnim“ mehanizmima konfliktne mobilizacije u okolnostima arapskog istoka. Štaviše, u periodu protestnih demonstracija, SAD su napravile vladine tviter naloge (e-diplomacy, i-diplomacy, tech@state), i sa njihovom pomoći, u operativnom režimu, prenosili su saopštenja koja su pozivala na konfliktnu mobilizaciju masa. Prema tome, očigledan je visoki nivo spoljašnjeg uticaja na ,,nepredvidljive“ revolucije u regionu.

Događaji ,,arapskog proleća“ obeleženi su pobedom ,,obojenih revolucija“ u Tunisu, Egiptu, Alžiru, Jemenu i nizu drugih država. Sve je to pridonelo akumulaciji konfliktnog potencijala u regionu, koji je doveo do dugotrajne nestabilnosti.

Gibanja u Tunisu, koja se počela krajem 2010. godine, posle akcije samospaljivanja jednog stanovnika, doveli su do tzv. jasminove revolucije čiji je rezultat bilo svrgavanje predsednika Ben Alija. Dešavanja u Tunisu imala su odjeka u Egiptu, gde je tokom nekoliko decenija vladao Hosni Mubarak. Posle masovnih protesta, koje su pratili pritisci SAD i EU, egipatski lider je dao ostavku. Potom se lancu revolucionarnih događaja priključio niz drugih država Severne Afrike i Bliskog Istoka.

Među njima treba izdvojiti regionalne aktere sa geopolitičkim značajem – Libiju i Siriju.

U pogledu Libije i Sirije, Amerikanci su preduzeli kombinovana dejstva sa osloncem na potajno mešanje bez širokog publiciteta – obuka unutrašnje opozicije, njeno pomaganje oružjem, municijom, materijalnim sredstvima i na otvoreno mešanje – vojni upad NATO snaga, stvaranje tzv. opozicionih anti-vladinih koalicija koje su činili profesionalno obučeni teroristi.

Uspelo se u nameri da se sruši Libija kao celovita i prosperitetna država sa jakim liderom koji je imao svoju nezavisnu poziciju na međunarodnoj sceni. Prilikom organizacije vojne operacije protiv rukovodstva Libije, ulogu je igrala i želja libijskog lidera da napusti praksu međunarodne razmene u evrima i američkim dolarima. Pukovnik Gadafi, zajedno sa arapskim i afričkim državama, težio je da uspostavi regionalni sistem, obezbeđen i jedinstvenom valutom – zlatnim dinarom.

Zapadni planovi transformacije regiona sve više postaju geopolitička realnost. Transformacija regionalne ravnoteže snaga dovela je do rasta turbulentnosti koja je ekstremistima i religioznim fanaticima otvorila put ka vlasti i dala širok prostor za manevar.

Tehnologija demontaže političkih režima i kao posledica haotizacija regionalnog prostora dovela je do stvaranja placdarma za prenošenje konflikata na prostor Evroazije i Evrope. Pri tome, karakteristična osobenost bila je primena protestnih tehnologija prema relativno prozapadnim režimima. Stvaranje kontrolisanog haosa u kome se događa dalje prekrajanje granica (balkanizacija) prati smanjivanje kontrole nacionalnih država nad geostrateškim resursima i osnovnim rutama njihovog transporta. Vredno je pažnje to, da su zbačeni režimi u celini sprovodili antiislamističku politiku. Prostor celog regiona kao da je ciljano rasčišćen za različite terorističke grupacije. Podsećam da taktika privlačenja „ratnika džihada“ u geopolitičke projekte Anglosaksonaca nije principijelno nova, i već je isprobana protiv ruske imperije u XIX veku kada su britanski emisari – agenti raspirivali pobunu među planinskim narodima Kavkaza.

Teroristička aktivnost različitih grupacija u regionu postala je geopolitički instrument u rukama komandne spoljne sile. SAD se vraćaju korišćenju stare taktike iz perioda dva svetska rata. Služeći se geografskim položajem između dva okeana i udaljenošću od žarišta napetosti, SAD imaju mogućnost da izvlače dividende iz eksporta nestabilnosti sa teritorija Bliskog i Srednjog Istoka i sa severa Afrike na prostore EU, slabeći samim tim evropske države i „evroazijski Balkan“. Organizujući široku koaliciju za borbu protiv terorizma, SAD kopiraju anglosaksonsku taktiku „neobičnog rata“. Zapadni stratezi stvaraju privid borbe, dok nevidljivom rukom upravljaju haosom. Istovremeno rešavaju nekoliko zadataka: potpomažu vitalnost svoje ekonomije preko obezbeđivnja vojnih narudžbi i podržavaju svoju globalnu dominaciju. Rezultat takve politike je višekratno uvećanje tokova migranata među koje su infiltrirani obučeni članovi terorističkih ćelija, koji su sposobni da učestvuju u masovnim neredima ili da organizuju diverzije i terorističke napade.

Unutar strukturnih jedinica tzv. Islamske države, niz ključnih dužnosti koje su ranije vršili prvenstveno Arapi – Iračani, sada zauzimaju došljaci iz kineskog Sinkjanga i ruskog Kavkaza, a takođe i iz Zajednice nezavisnih država. Komplikovane političke prilike u državama omogućuju teroristima da nađu tačke oslonca usled čega opasne tendencije postepeno postaju realna pretnja za bezbednost država. Na teritoriju Rusije počeli su da stižu emisari i pojedine borbene terorističke ćelije, dok se Kina suočava sa povećanjem nivoa aktivnosti ujgurskih separatista koji pokušavaju da destabilizuju situaciju u Sinkjangu.

Prodiranje boraca iz tzv. Islamske države u Centralnu Aziju, čini krajnje ranjivim „meki trbuh“ Rusije, a odsustvo viznih ograničenja i masovno prelaženje izbeglica iz zemalja tog regiona može da dovede do pojačanja međukonfesionalne i međuetničke napetosti unutar zemlje. U posebno rizičnoj grupi nalaze se subjekti Ruske Federacije sa visokim procentom islamskog stanovništva. Navedeni problemi idu na ruku tim snagama koje teže da oslabe rusku državu. Zato odluka Rusije da počne vojnu operaciju u Siriji, usaglašenu sa legitimnim rukovodstvom države, predstavlja ništa drugo do upozoravajući udar geopolitičkom projektu – Islamskoj državi. Samo širenje mreže ruske vojne infrastrukture na Bliskom Istoku sa paralelnim jačanjem oružanih snaga može da zaustavi rasprostiranje kontrolisanog haosa na teritoriju Rusije i Zajednice nezavisnih država. 

Preveo: Nebojša Vuković

Izvor: http://www.iarex.ru/articles/52332.html