Film uživo

Scenario za ovaj film je napisan još davne (ili ne tako davne) 1987. godine. Napisali su ga Ronald Regan i Margaret Tačer u režiji SAD i Velike Britanije i njihovih saveznika.

U uvodu ovog filma predstavlja se jedna zemlja koja se zove Jugoslavija. To je država kojoj polako ističe rok trajanja. Ona više nikome ne treba. Ona je bila tampon zona svemu što bi moglo da ugrozi interese saveznika. Ona je mnogo iskrvarila i stradala u svojoj misiji odbrane od fašizma, a kasnije i od sovjetskog komunizma. Ali to nikome više nije bilo bitno. Prethodno je njen Ustav bio tako sročen da je pripremio formalne uslove da ona nestane, i da se njene republike razdvoje. U ovom filmu uživo, Srbija se predstavlja kao jedini moguć problem odvijanju radnje po scenariju i u režiji. Srbija je jedna od njenih šest republika, najjača i najuticajnija u toj zajednici. Srbija i srpski narod su stvorili jugoslovensku državu još mnogo prije, samo su je drugačije zvali. Ispostavilo se (kako radnja filma uživo teče) da je Srbija stvarno bila velik problem za nestanak Jugoslavije i da je (bar načelno) bila spremna da koristi sva sredstva da spasi tu zemlju, kao i srpski narod van njene teritorije. Oslabljena Ustavom, podjeljena na dvije autonomne pokrajine (i ostatak), Srbija je, ipak, još uvijek bila jedno tijelo i, zajedno sa srpskim narodom izvan nje, jedan duh.

Radnja filma teče, i Srbija kao protivnik rasturanja Jugoslavije mora biti kažnjena. Prvo se vode ratovi van njene teritorije, jer ona brani ne samo svoje tijelo, već i svoj duh. U krvavim ratovima u susjednim republikama ima mnogo krvi. Mnogi gube glave. Satanizacija Srba kao isključivih krivaca za sve prikazana je najnovijim umjećima specijalnih efekata. Propaganda postaje nauka. Scene filma u ovom djelu filma su užasne, i ne preporučuju se djeci. Protagonisti sa ovih prostora su većinom bili bivši zatvorenici, religijski fanatici, separatisti, generali, bankari, pacifisti, a neki su bili i intelektualci. Protagonisti sa Zapada, čudni i mutni likovi, karijeristi, većinom slavenomrzci, a neki su bili i veliki mangupi, neznalice i lažovi. I tako se nižu, užasne i krvave, sada već „kultne scene“ devedesetih.

U jednom djelu filma uživo, na kraju novembra, sredinom devedesetih, mnogi misle da se film završava. Uloge koje tumače likovi sa Zapada u jednom momentu dovode likove sa ovih prostora do nečega što se svima čini se kao happy end. Međutim tek predstoji peripetija, i to kakva! Srbija još postoji. Srpski narod je smanjen i protjeran, ali ipak verifikovan u Republici Srpskoj. Postoji i Jugoslavija, istina u minijaturnom obliku. Pri tome, razlika između protagonista u igranim filmovima i filmovima uživo jeste što protagonisti u filmovima uživo nisu pročitali i ne mogu pročitati scenario do kraja. Tako da oni tok radnje ne znaju. Neki je mogu anticipirati, ali ne svi. Film uživo je krajnji stadijum opšteg balkanskog reality show.

Film ponovo postaje tragičan. Od hepienda nema ništa. Satanizacija eksperata za specijalne efekte predstavlja Srbiju i Srbe kao bića koja je dozvoljeno loviti. Ne postoje sredstva u savremenom svijetu koja se ne koriste da se konačno i za sva vremena kazni Srbija. Ogromna ratna mašinerija, od koje svima staje dah, kreće na Srbiju. Srpska vojska pokazuje umijeće i hrabrost koja se rijetko viđa; čak ni režiseri nisu mogli da vjeruju očima kakvu je ulogu odigrala srpska vojska koja se tada zvala Vojska Jugoslavije.

Međutim, Srbija je primorana da de facto ostane bez Kosova. Kosovo je njena „sveta i najskuplja riječ“, ali sve i da nije tako, ono je njena teritorija. Istovremeno, Srbija de jure ne gubi Kosovo. To boli svemoćnog neprijatelja-protagonistu. Scenario postoji, na režiji je da režira.

Tada se u filmu dešava jedna tužna scena. Srbija i srpski narod isporučuju svog bivšeg predsjednika svom neprijatelju. Oni to rade, jer vjeruju da moraju doći bolji dani. Da je ovo igrani film, možda bi oni i bili u pravu, ali u filmovima uživo stvari počivaju na sasvim drugim aksiomima.

Film uživo u svemu podseća na igrani film. U ovoj kilometarskoj sagi, neki likovi igraju u kontinuitetu od devedesetih, a pojavljuju se i neki novi protagonisti. Dolaze u Srbiju smješkajući se kao da je njihov naum blizu ostvarenja. U Srbiji se pojavljuje mnogo novih protagonista, mada uloge ostaju sumnjive. Uopšte uzev, mnogima se Srbija čini kao da je u igranom filmu. Problem i konfuzija nastaje kad mnogi protagonisti zaboravljaju da su u filmu uživo, i počinju igrati uloge kao da su u igranom filmu. U filmu uživo, povjerovati da ste u igranom filmu predstavlja najtežu, tragičnu grešku, ali upravo to režiseri i žele. Kako nam radnja pokazuje, igrani i film uživo imaju jednu dodirnu tačku. Dobri i loši momci mogu da pobjede i u jednom, kao i u drugom filmu. U ovom filmu uživo pobjeđuju lošiji od loših.

U filmu uživo ima i ljubavnih scena. Likovi iz Srbije, većina njih već slijepo zaljubljena u svoje neprijatelje i opijena pirovom pobjedom, ležu u krevet sa svojim neprijateljima i pljuju u lice svojim prijateljima. A kao što to biva u filmovima (a i u stvarnosti), iz patološke ljubavi nastaju mnoga zla. U glavnom gradu Srbije, u slavu ove ljubavi, organizuje se parada koja više liči na košmar nego na paradu. Na scenu stupaju momci sa manjkom mozga i viškom adrenalina. Eto, najzad, prilike da genijalnost režije dođe do izražaja. Isti ti golobradi momci se prikazuju čas kao „heroji slobode“, čas kao najgori ološ. To su u suštini jedni te isti likovi. Njihovo zanimanje je vandalizam. Oni ne znaju da su instrumentalizovani, i „ljepota“ ove tragedije u filmu uživo i jeste u tome, da dok oni skandiraju i tobože se bore za srpsku stvar, u stvari neshvatajući svoju instrumentalizaciju, upravo rade protiv nje. Ali umjeće je režisera da prema scenariju prikažu jedne te iste likove u ulozi onih koji svrgavaju srpskog predsjednika kao dobre momke, a u ulozi satanizacije Srbije kao ološ. Za takvu režiju se dobivaju Zlatne palme, s tim što, nažalost, nema zlatnih palmi u filmovima uživo.

Isti ti likovi, dva dana poslije, odlaze i u zemlje Zapada i tamo pokazuju svoje lice. Uspavane ljepotice Srbije, opijene ljubavlju, ne vide da tim likovima upravljaju likovi sa Zapada, jer Srbija, kakva takva, još uvijek postoji, i cilj, iako blizu, ipak još nije ostvaren. Ovakva napetost u filmu uživo je takođe za aplauz. Čitava mašinerija je na nogama. Sve i svi su u igri. Od navodne rečenice nekog policajca, preko polupanih izloga, do fudbalskih terena. Sve je simulacija satanizacije. Čak i oni koji su, tobože obožavali ovakve Srbe i njihove fudbalere, „otvaraju oči“ pred najboljom i najsvirepijom satanizacijim. Katarza gledalaca je postignuta, samo u suprotnom smjeru, ali režiser je to i htio. Tragedija je što i domaće ljepotice učestvuju u svemu tome. Neki koji ne prate film uživo pažljivo ili su prespavali neke scene se pitaju: „Čemu sve ovo“? Kako čemu? Pa, Kosovo je još uvijek kako-tako, koliko-toliko, de jure srpsko.

Mnogi misle da je tu kraj, da nema srećnog kraja u filmu uživo, i da treba biti zadovoljan i ovakvim krajem. Ali umijeće režisera se tu pokazuje ponovo, po ko zna koji put. Nije kraj. Nema kraja. Umijeće ovakve režije i jeste u tome što se, kada i pomislite da je kraj, veoma brzo ispostavi da ipak nije. Nema kraja u filmu uživo, jer sutra je novi dan, a Srbija, kakva-takva, još postoji.