„AV-lašće“ nasuprot „plenumaniji“, ili o jednom komplementarnom državomornom poduhvatu

Uvod

U situaciji u kakvoj smo se obreli i u kojoj prebivamo već gotovo četiri mjeseca, čini se da među najteže dostižne, uvijek kognitivno-etički poželjne ciljeve, spada oačuvanje sposobnosti orijentacije p pribranosti. Da je baš to sada upitno, lako se možemo osvjedočiti i nasumičnim osvrtanjem unaokolo, jer primjera, bezmalo njihove masovne parade, dezorijentisane raspamećenosti, koja vrhuni u histeričnom aktivizmu, ne manjka. Počeh ovo pisanje, gotovo rutinski, s „u situaciji“ –a pitanje je zapravo da li i dalje imamo jednu situaciju jasnih obrisa, ili se – sudeći po masovnom gubitku (orijenaciono-praktičkog) težišta i tla, te po „razletjelosti“ posvuda oko nas oluje jedva povezivih „okolnostй“, trenutno nalazimo usred postsituacione eksplozije, koja nikako da se slegne. Možda bi stoga, umjesto o eksploziji situacije bilo primjerenije govoriti o erupciji situacije, ili onoga što je nastalo nakon nje, za šta, čini se, nemamo ni ime, osim, aproksimativno-eliptično: predrevolucionarno stanje.

Zbog toga se čini da je izvikana krilatica antirežimskog pokreta – koja je, uzgred, neopisivo prostačka (Pumpaj!) – posve suvišna. AV je udarnički „pumpao“ (po srpskoj državi i po srpskom društvu) trinaest godina, vjerujući da je svemoćai – naravno, strogo u granicama okupacionog režima nad Srbijom, koji za račun Zapada vrši – i u jednom trenutku „prepumpao“ je i sve je prslo, u „raspumpanost“ (tj. u razorenost pumpanjem)...

AV je udarnički „pumpao“ (po srpskoj državi i po srpskom društvu) trinaest godina, vjerujući da je svemoćai – naravno, strogo u granicama okupacionog režima nad Srbijom, koji za račun Zapada vrši – i u jednom trenutku „prepumpao“ je i sve je prslo, u „raspumpanost“ (tj. u razorenost pumpanjem)

U tom svjetlu, retrospektivno posmatrano, odgovornost za ono do čega nam je u ovom članku stalo – a to su institucije i država sama, suprotno utisku koji se eventualno može steći iz naslova – ne može ni izbliza biti podjednaka, ne samo vremenski posmatrano, jer je 13 godina kudikamo duže od nepuna četiri mjeseca, već i kada je riječ o mogućnosti djelovanja, pa time i činjenja štete. Najposlije, studentski antirežimski pokret, koji je u sebi prilično ideološki heterogen, ne može se svesti samo na blokatore Univerziteta koji „rade“ u tzv. „plenumima“. No kada se stvari posmatraju prospektivno – a to je ono o čemu ćemo pisati u onome što slijedi – dakle, s obzirom na budućnost srpskih ustanova i srpske države, tada se može reći da su se potonji našli između AV-ovskog nakovnja i čekića onih koji s ushićenjem izgovaraju ponovo „iskopani“ ljevičarski, politikodiskurzivni kvazineologizam plenum, a to nije samo dio studenata već svi oni koji se klanjaju novom kolektivnom idolu (studentima-u-plenumu). Međuishod tih, suprotno usmjerenih, a ipak objektivno dobrano konvergirajućih protivdjelovanja, jeste snažan, krajnje obespkojujući osjećaj sablasnog odsustva države, kada mnogo toga dotad nezamislivog postaje najprije moguće, a ubrzo i normalno. No sve to nezamislivo teško da stavlja u izgled nadolazak bilo kakve „bajke“...

I

No pođimo redom u ovom virtualnom, daleko bilo, obdukcijskom nalazu srpske države i institucionalizovati srpskog društva. Svojevremeno, prije, (u)koliko me sjećanje služi, sigurno više od pet godina, poslije mojeg učešća na jednoj tribini na Fakultetu političkih nauka, u organizaciji studentskog udruženja Studentski politički forum, koje uglavnom okuplja nacionalno neravnodušne studente s fakulteta, jedan student s Kosova i Metohije mi je rekao kako se sada „na terenu“ južne srpske pokrajine iskusuje kako izgleda borba dviju vlasti, odnosno dvije suverenosti – postojeće, legalne, srpske, i „dolazeće“; ilegalne, „kosovske“. Otad je, kao što je poznato, ishod te borbe, gotovo bezostatno, odlučen – u korist velikoalbanskih pretendenata, a u tome je, što je podjednako poznato, odlučujuću ulogu odigrao aktualni predsjednik Srbije – uklanjanjanjem, te unutrašnjim sabotiranjem institucioalnog prisustva i djelotvornosti Srbije na KiM, čime je, što u indirektnoj, što u direktnoj kolaboraciji s ilegalnim strukturama iz Prištine, otvarao prostor za invaziju šiptarskih parainstitucija.

Naime, pokretačka snaga AV-ove vlasti predstavlja motor s unutrašnjim sagorijevanjem državnih ustanova, a na kraju i same Države, kao krovne (meta)institucije

Sada je, međutim, kao što rekosmo, prije svega zahvaljujući AV-ovom neobuzdanom „pumpanju“, postojanje djelotvorne državne vlasti postalo upitno i na ostatku teritorije Republike Srbije, što nije slučajno. Naime, pokretačka snaga AV-ove vlasti predstavlja motor s unutrašnjim sagorijevanjem državnih ustanova, a na kraju i same Države, kao krovne (meta)institucije. Uostalom, ako i, čisto hipotetički, zanemarimo – nikako izgubimo iz vida – sve dotadašnje slučajeve AV-ovog protivinstitucionalnog ophođenja s državom i njenim projavama, najkasnije od sklapanja (17. III 2023) i početka primjene (2. V 2023) Briselsko-ohridskog sporazuma, kojim se AV, kao ustavno neovlašćeno službeno lice, u ime Srbije odrekao Kosova i Metohije, on je počinio zločin protiv srpske suverenosti, tj. protiv bića države, čime je objektivno institucionalno postao nelegitimni predsjednik Srbije. U tom svjetlu treba posmatrati i normativno procjenjivati sve njegove potonje „državničke“ akte i djelovanje – ne samo ukoliko se odnose na Kosovo i Metohiju. Primjer „povampirenja“ zločinačkog projekta „Rio tinto“ – za koji je danas ponovo dobio podršku naših „prijatelja“ iz Brisela – pokazuje da onaj ko svoju zemlju izda na jednom području i na jednom segmentu, taj će naći i druge načine da djeluje kao neprijatelj svojeg naroda, pored ostaloga služeći i onima koji su bili i ostali njegovi neprijatelji.

A AV-ova gotovo bez izuzetka dosljedna antidržavnička praksa krajnje bezobzirnog kršenja svih državnih ustanova kojih se uspio dotaći, posredno je, kod mnogih građana, uključujući, svakako, i one ustalē protiv njegovog ciničnog samovlašća, proizvela najprije trajni utisak, a najposlije i efekt deletimisanosti državnih ustanova

A AV-ova gotovo bez izuzetka dosljedna antidržavnička praksa krajnje bezobzirnog kršenja svih državnih ustanova kojih se uspio dotaći, posredno je, kod mnogih građana, uključujući, svakako, i one ustalē protiv njegovog ciničnog samovlašća, proizvela najprije trajni utisak, a najposlije i efekt deletimisanosti državnih ustanova. Nažalost, kao reakcija na ovo, mnogima je postalo blisko tumačenje „prava“ da je dopušteno od strane AV-a uzurpirane i skršene državne ustanove prestati priznavati, po, što nesvjesno, što izričito izraženom „principu“: AV je uništio državne ustanove, tako da više nije moguće o njih se ogriješiti, a još manje postoji obaveza da se one poštuju. „Logika“ ovakvog ponašanja sažeta je ovim, dosta primitivnim, lako razobličivim, a po posljedicama krajnje opasnim sofizmom. No ostaje da je činjenična podloga ovakvog masovnog reaktivnog fenomena bio AV-ov varvarski antiinstitucionalizam. Pokazuje se da tamo gdje se AV pita – tu srpska vlast ne uspijeva, ni kao srpska, niti, najposlije, uopšte kao vlast. Suštinska pozadina AV-ovog antidržavničkog djelovanja (= „prvopumpanja“) nije bilo postupanja u svojstvu, institucionano uokvirene, legitimne i legalne vlast, već mahom vaninstitucionalno, odnosno parainstitucionalno, samodelegetimizovano činjenje.

Međutim, uzurpirajući vlast, on nije samo demonstrirao svoju moć, već je sebe, kao, formalno, nosioca vlasti, razobličavao kao samo jednog moćnika, koji – slično nasilnicima, kriminalcima – radi samo ono „što mu se može“, umjesto da mogućnosti njegovog (vlastonosnog) djelovanja ostaju u granicama pravnosti. Sistemskom zloupotrebom ovlašćenja AV je uništio svoju vlast kao vlast, razgolitivši je kao puku, nelegitimnu, nasilničku moć. Tako je došlo do efekta masovne delegitimisanosti državnih ustanova u očima pobunjenog građanstva, što je jedna od glavnih crta već pominjane „prepumpanosti“-do-erupcije. Na koncu, AV je time napravio dalekosežni presedan – pored ostaloga i za one koji mu se danas suprotstavljaju – da se u društvenom djelovanju u Srbiji broji samo vaninstitucionalna moć, da se uvažavanje ustanova doživljava kao relikt (dorevolucionarne) prošlosti, čak možda i kao slabost...

AV-ovo štetotičinsko djelovanja nije se ograničilo samo na državu već je pogodilo i društvo, i to ne samo posredno, tako što zloupotreba državnih ustanova neumitno dotiče društvo, već i neposredno, direktnim „zahvatima“ nad srpskim društvom Shematski govoreći, (istinski) državnici načinom vladavine uspijevaju da prevaziđu podjele u zajednici kojom vladaju, pristojni političari ih saniraju ili makar ne produbljuju, a antipolitičari – poput AV-a i njegovog nedakašnjeg političkog kooperanta, a vrlo vjerovatno i uzora, Mila Đukanovića (da ne pominjemo plejadu ukrajinskih „uzora“, koji su doveli do građanskog rata u toj zemlji) – vladaju zahvljaujući podjelama koje proizvode. Oni su u stalnoj predizbornoj kampanji, a njen modus operandi je huškanje jednog dijela građanstva protiv drugoga, bezmalo verbalni građanski rat – dakako sve u ime „države“, koju su iznutra okupirali, te ne samo iistitucionalno već i moralno rastočili.

Ekstremnom bezočnošću svoje antipolitike AV je dobar dio građanstva u Srbiji doveo do masovnog političkog ekstremizma, koji je postao normala ove revolucionarne postsituacije, makar na strani pobunjenog građanstva

AV je do te mjere spržio sve zalihe povjerenja prema državi u najširem smislu, da mu se – zbog njegove neuporedive inventivnosti u kršenju pravnih i moralnih normi i običaja – pripisuju, takoreći parademonske moći. Otuda mnogi od ustalih građana – dok je god on na funkciji – odbacuju mogućnost bilo kakvog, institucionalnog prenosa vlasti, na izborima, već prihvatljivim smatraju samo vanredni, vaninstitucionalni način – revoluciju. Ekstremnom bezočnošću svoje antipolitike AV je dobar dio građanstva u Srbiji doveo do masovnog političkog ekstremizma, koji je postao normala ove revolucionarne postsituacije, makar na strani pobunjenog građanstva. To je jedan od glavnih momenata (anti)političkog naslijeđe njegove vladavine. Na njegovo višegodišnje ponižavanje svih građana Srbije – onih koji su ga podržavali, time što se s njima ophodio kao sa podljudskim stadom, a onih koji nijesu, time što se s njima ophodio s krajnjim, neprekidno ponavljanim i „usavrašavanim“ prezirom i mržnjom – stigao je dug na naplatu: krajnja mržnja prema njemu lično, što u njegovom slučaju (mada je to trećestepeno) nije nezaslužeio, ali je kudikamo manje važno od drugog kontraefekta: (privremenog) gubitka političke razboritosti kod znatnog dijela građanstva, društvene i kulturne vrhuške, što je za sve nas i našu budućnost opasno.

Jedan od rječitih primjera, a ujedno i tipičnih moralnih pokazatelja načina vladavine AV-a, njegovog antiinstucionalnog mentaliteta, moralne posuvraćenosti i krimanalnog ponašanja, predstavlja otimanje zgrade Generalštaba od Srbije, i njena predaja porodici aktualnog predsjednika one države koja je predvodila agresiju na SRJ 1999. Ako su dosovske vlasti u Generalštab bile uvele stalno službeno prisustvo natovskih oficira, u poluzvaničnoj okupacionoj misiji nad Srbijom, tada ovim potezom AV dovršava sramotno djelo svojih prethodnika, koje je i na ovom planu uveliko nadišao. Tako bi se umjesto spomenika kulture i od agresora napadnutog institucionalnog simbola našeg odbrambenog rata 1999, podigao spomenik aktualnom predsjedniku Amerike, a time, posredno, i spomenik zemlji-agresoru. Na taj način bi AV, u samom središtu Beograda, mjesto koji je simbol našeg otadžbinskog rata, pretvorio u simbol memorijske pobjede agresora. Onaj ko je neprijatelju predao Kosovo i Metohiju, Kosovoizručitelj, AV – želi da zatre pamćenje na odbranu od Kosovootimačine. Već to i samo to, da nema ničega drugoga spornoga u njegovom uzurpatorskom obitavanju na čelu Srbije, u svakoj pristojno ustrojenoj nacionalno-građanskoj zajednici bilo bi dovoljno da – htio on to ili ne – hitno bude udaljen s funkcije koju trenutno obavlja, a potencijalno i sa svih javnih funkcija, doživotno.

U vezi s ovim treba napomenuti da su studenti koji učestvuju blokadi Univerziteta 24. marta organizovali akciju protiv ove sramotne AV-ovske transakcije, i to na svaki način treba pohvaliti.

II

Jedna od vodećih ideja tekućeg građanskog protesta mjeseca da institucije konačno prorade. Kao glavni suparnik režimske antiinstitucionalnosti pojavio se studentski blokadaški pokret, koji je postao ne samo simbol već za dobar dio ustalih građana i uzor društvenog otpora režimu. U institucionalnom smislu, ključna novina studentskog pokreta jeste rad na tzv. plenumima, koji su amblem blokade Univerziteta. Pored toga što je ova blokada pozitivnopravno nezakonita, ona je nelegitimna, jer nikada, barem na BU, ukupnost studentsko sastava nije bila pitana da li želi blokadu Univerziteta, iako je to jednostavno obaviti putem informatičkog sistema e-studenta. Naravno, ovo pod pretpostavkoma da samo studenti treba da budu pitani u ovoj stvari.

Nadalje, ovaj potez u sebi sadrži teško objašnjivu protivrečnost: blokiranjem jednog društvenog, vitalno važnog sistema, kakav je obrazovanje, želi se (navodno) ishodovati instituconalno ozdravljenje drugog vitalno važnog društvenog sistema – pravosuđa. Znači li to da bi u slučaju sistemske korupcije u visokom obrazovanju (a sjetimo se Afere „Indeks“ s Kragujevačkog univerziteta, ili na koji način se na većini privatnih univerziteta u Srbiji, koji su zakonski izjednačeni sa državnim univerzitetima, dolazi do diploma) bilo dopušteno blokirati rad pravosuđa – da bi se popravilo visoko obrazovanje? Ili, da zaoštrimo, stvar bi bila još apsurdnija ako bismo u ovaj uzročno-posljedično nepovezani niz uključili i sistem državnog zdravstva, koji tek, blago rečeno, pati od korupcije...

A šta je plenum i kako radi to novootkriveno, spasilačko čudo-čedo „neposredne demokratije“? On samog sebe uspostavlja, sebe „ovlašćuje“, a zatim odlučuje i djeluje, ne priznajući – u „svojem“ domenu (Univerziteta) – nijedan autoritet pored, a naročito ne iznad sebe. Ova čudnovatost može se objasniti kao posljedica, uslovno kazano, Zakona (AV-ogene) dezinstitucionalizacije Srbije

A šta je plenum i kako radi to novootkriveno, spasilačko čudo-čedo „neposredne demokratije“? On samog sebe uspostavlja, sebe „ovlašćuje“, a zatim odlučuje i djeluje, ne priznajući – u „svojem“ domenu (Univerziteta) – nijedan autoritet pored, a naročito ne iznad sebe. Ova čudnovatost može se objasniti kao posljedica, uslovno kazano, Zakona (AV-ogene) dezinstitucionalizacije Srbije. Naime, trenutno se u Srbiji suvereno – za razliku, recimo, od države – ponaša samo plenum. Primjera radi, Vlada Srbije poziva FBI i FSB da ustanove šta se desilo za ultrazvučnim topom 15. marta (?!); neformalne skupine, bez ikakve legitimnosti i legalnosti zauzimaju javne ustanove kulture (SKC, KCB u Beogradu), uz potpuni izostanak bilo ikakve reakcije organa vlasti; Beogradski univerzitet osniva dvije radne grupe,sastavljene od svojih profesora, kao pomoćni organ – koji nije ničiji organ, niti ja, najposlije, uopšte bilo kakav organ. Profesorima iz rektorata, mojim kolegama, izgleda niko nije predočio da je to ne samo institucionalni paradoks već i prvorazredno poniženje najstarijeg srpskog univerziteta.

Budući da je autogenerisano, samouspostavljeno i, za sebe, ničim ograničeno parapolitičko mnoštvo, plenum se može smatrati samodržačkim kolektivom koji se ne poziva ni na šta, osim na volju onih koji su ga prvi put uspostavili, s vrlo labavom potonjom „institucionalizacijom“, tako da i samog sebe malo čime obavezuje. To otvara prostor neograničenom, tipično revolucionarnom, voluntarizmu. On uživa u potpunoj, samododijeljenoj diskreciji, bez obaveze da bilo šta bilo kome obrazlaže.

Pri njegovom odlučivanju potpuno je nevažno koliko ima prisutnih u raspravi i glasanju – od svih onih koji potencijalno pripadaju studentskom kolektivu iz kojega je, makar prema plenumaškom samorazumijevanju, potekao plenum. Ishod glasanja, makar se broj glasalih mjerio u promilima od potencijalnog broja njegovih članova – ima da obavezuje sve studente – do eventualno dalje, druge odluke plenuma. Dakle, o legitimnosti i reprezentativnosti se ne vodi mnogo računa, kao, recimo, u slučaju paradigmatičnog samokonstitusianog tijela – Narodne skupštine. Međutim, odluke koje plenum jednom donese njega ne obavezuju trajno, jer on – poput, npr, cara ili pape, prema srednjevjekovnom, apsolutističom shvatanju prava – uvijek može opozvati sve svoje ranije odluke. To omogućuje da se uvijek iznova može glasati o istoj stvari – da se u međuvremenu, virtualno i realno, „utiče“ na potencijalne učesnike u radu plenuma – sve dok se glasanjem ne dođe do „ispravnog“ ishoda, a onda glasanje prestaje. A šta je „ispravan ishod“ to određuje neformalna skupina koja suštinski upravlja datim plenumom, i ona se obrazuje unutar/iza neformalizovanog plenumskog kolektiva, funkcionišući po principu polutajnog, zavjereničkog društva, ili, (polu)kolokvijalno: klike.

Utoliko je vrlo malo vjerovatna „zvanična“ tvrdnja plenumaša kako plenumi nemaju prave predvodnike. Uostalom, anonimu revoluciju – ako to pokušava da izvede plenumaški segment studentskog antirežimskog pokreta, kao što se neeksplicitno, ali, svejedno, ubjedljivo sugeriše – još niko dosad u povijesti nije izveo, kao što je jasno da nema dobre organizacije, koja je, bez sumnje, na djelu među plenumima, bez čvrste hijerarhije. Utoliko samoreklamiranje da u plenumima (ili možda „iza“ njih) tobože ne postoji hijerarhija, koja neupućenima može djelovati „romantično“ privlačno – u stilu: bore se protiv vlasti, a sami nemaju vlast, niti je žele (uz pozadinsku premisu: Vlast kao takva je zlo) – stoga se može smatrati malo vjerovatnom.

***

Budući da je njihova „vlast“ nelegitimna, da nije proistekla ni iz kakvog samokonstituisanja, da, stoga, nije ničim samoograničena, oni mogu da odluče šta god ima padne na pamet, jer se to ne kosi ni sa kakvim institucionalnim režimom – postojećim, koji ne priznaju, ili pak alternativnimm, koji nemaju, niti im je potreban

Blokada srpskih državnih univerziteta uveliko je ograničila, a u nekim slučajevima potpuno umrtvila njihov rad. To je fatički obesmislilo ideju univerzitetske autonomije, koja oličava ne samo slobodu profesora u njihovom naučnom, odnosno nastavnom djelovanju već i korporativnu autonomiju, tj, doslovno: šire institucionalno-pravno uokvireno svojevlašću ustanove Univerziteta. Početkom blokade, ta autonomija je realno i, treba istaći, nasilno (nasilje, naravno, nije samo fizičko nanošenje bola), do daljnjega, minimalizovana, u nekim slučajevima i u potpunosti odstranjena. Naime, fakultetske Uprave, odnosno Nastavno-naučna vijeća (ako je fizički moguće njihovo sazivanje), sada imaju krajnje ograničenu, katkad i gotovo nikakvu vlast (tamo gdje i dalje ne mogu fizički da uđu na fakultetu, kao u Kragujevvcu, na primjer), jer o tome da li će se i kada će se održavati nastava, ispiti, odbrane masterskih i doktorskih radova, ko može da uđe na fakultet... – odluke donose, kako sami vole (za druge) da kažu – „nenadležni“, tj. plenumi. Budući da je njihova „vlast“ nelegitimna, da nije proistekla ni iz kakvog samokonstituisanja, da, stoga, nije ničim samoograničena, oni mogu da odluče šta god ima padne na pamet, jer se to ne kosi ni sa kakvim institucionalnim režimom – postojećim, koji ne priznaju, ili pak alternativnimm, koji nemaju, niti im je potreban.

U tom smislu vrlo je indikativno saopštenje plenuma Filosofskog fakulteta u Beogradu, prema kojem on više ne vidi potrebu za postojanjem i djelovanjem Studentskog parlamenta na tom fakultetu, već sve njegove nadležnosti, što se njih tiče, ubuduće preuzima on sam, tj. plenum, uz „opravdanje“ da je neposredna demokratija, za razliku od predstavničke, na kojoj počiva ideja Studentskog parlamenta, pokazala svoje nesumnjive vrline i prednosti. (https://tinyurl.com/27jz69zz). Da nije stvarno, pa stoga i opasno, ovo bi veoma nalikovalo na komičnom epizodama iz književnosti, kinematografije i filme, putem kojih smo se osamdesetih „suočavali s (komunisitčkom) prošlošću“.

Ovim se usputno se, bez eksplikovanja toga, ali svakako uz svijest o toj „sitnici“, samozvanački derogira Zakon o studentskom organizovanju, a time i državni organ koji ga je donio – Skupština Republike Srbije. Dakle, plenum, tj. neformalna skupina jednoga od desetina državnih fakulteta u Srbiji, koji, pored ostaloga potpadaju pod zakonodavnu nadležnost Skupštine Srbije, sebe stavlja iznad zakonodavne vlasti i, makar idealtipski, vrhovnog izvora političkog autoriteta u ovoj državi. Ako neko pomisli da to pravda time što je AV Skupštinu učinio disfunkcionalnom, sramotnom itd. – što sve stoji – treba podsjetiti da se ovakvim plenumskim aktom odbacuje nadležnost Skupštine kao institucije, u bilo kojem budućem sastavu. Jednostavno, plenum je u okviru uzurpiranog Univerziteta osjetio da ima tu moć, on je vrši i ništa ga u tome zasad ne sprečava...

Kada već o ovome govorimo, treba podsjetiti da su uvođenjem instituta Studentskot parlamenta studenti uključeni u režim univerzitetske autonomije, tako što su, kao organizovano studentsko tijelo (što plenum, uzgred, nije – niti želi postati), zadobili mogućnost da konstituišu svoju unutarkorporativnu (unutaruniverzitetsku) subjektivnost, te da, kao potkorporacija, unutar nje djeluju, i to sa dvojakim ciljem: da se bore za specifično studentske interese, i da na taj način budu zaštićeni od eventualne fakultetske, odnosno profesorske samovolje, ali i da, srazmjerno zakonski propisanoj ulozi Studentskog parlamenta, saučestvuju u vršenju univerzitetske autonomije. S početkom blokade, tj. unutrašnje okupacije Univerziteta, pokazalo se da blokadnicima taj institut više ne treba. I zaista, Studentski parlament je autonomija unutar (univerzitetske) autonomije, a kada se nastupi s idejom, i kada se ona počne sprovoditi: Sva vlast plenumima! (univerzitetska, i ne samo; ta parola je dosta puta gledana ovih mjeseci, i realno i virtulno) – tada institucionalizovani Studentski parlament postaje prepreka antiinstitucionalnosti plenuma.

A moć bez legitimnosti i legalnosti – to je i dalje samo nasilnička moć, ne i vlast, što, uzgred, plenumaški režim na Univerzitetu čini sličnim AV-ovom režimu u državi. Pored navedenog slučaja, ima još primjerā ničim (samo)ograničene samovolje plenumā

A moć bez legitimnosti i legalnosti – to je i dalje samo nasilnička moć, ne i vlast, što, uzgred, plenumaški režim na Univerzitetu čini sličnim AV-ovom režimu u državi. Pored navedenog slučaja, ima još primjerā ničim (samo)ograničene samovolje plenumā. Tako su isto na Filosofskom fakultetu u Beogradu nastavnicima na ulazu (što sam saznao od nastavnika na tom fakultetu) – ako hoće da borave na svojoj matičnoj ustanovi– počeli da nameću nošenje prepoznatljivih, plavih traka. Izgleda da plenumi nijesu svjesni koliko je ova simbolička pozajmljenica od nacizma izvan bilo kakve prihvatljivosti – ili „viši cilj“ opravdava sve? Nešto kasnije na Filosofskom fakultetu u Novom Sadu odlučeno je da se povlači prethodno data, da tako kažemo, dozvola boravka nastanicima dotičnog fakulteta – jer je tamošnji plenum uočio da „pojedini profesori...biraju napad na studente i ugrožavanje blokada“, što je, smatraju, u vezi s „povećanim rizikom ugrožavanja bezbednosti“ (https://tinyurl.com/28mmmhco). Nije li blisko pameti upitati se: da li je onda na mjestu to što se sada dešava na fakultetima, ako matični profesori ugrožavaju bezbjednost toga? I kako je to ispalo da fakulteti više pripadaju studentskoj plenum-manjini nego profesorima koji na time faultetima rade, u nekim slučajevima i duže od prosječnog uzrasta blokirajućih studenata? Najposlije, zašto bi fakultet bio više njihov nego onih studenata koji su protiv blokade, koji su, inače, brojniji? Ispada da ustanova Univerziteta pripada uzurpatorima, kao što i AV misli da je država Srbija njegova. Sve ovo može djelovati benigno, ogranično na Univerzitet, simpatično pogrešno, kao nekakakva „dječja bolest“, koja će sigurno proći.... No kao što ćemo vidjeti postoji intencija da se samovoljna praksa proširi na čitavo društvo, odnosno na državu, a dobro znamo, i na svojoj koži već najmanje trinaest godina osjećamo kako izgleda kada postane princip opšteg ustrojstva.

Konkretna pojavnost institucionalne uzurpacije različitih fakulteta unekoliko se može razlikovati. ali svuda je zajedničko to da takvo ponašanje počiva na izvornom činu uzurpatorske samovolje, kojim je nasuprot zakonitoj univerzitetske vlasti, uspostavljena nezakonita, plenumaška moć. A zakonita vlast – u gruboj, idealtipskoj razlici – počiva na slobodi i razumu (ili bi tako trebalo biti), a nezakonita moć – na neslobodi i, doslovno, na nerazumnoj arbitrarnosti.

Pošto je odavno poznato da je visokoškolska ponuda u Srbiji preobimna s obzirom na sve manji broj svršenih srednjoškolaca, ovakav univerzitetski udar nije imao nikakvo opravdanje, a ponajmanje podizanje kvaliteta visokoškolskog obrazovanja, kao što je, tradicionalno ne trepnuvši, javno tvrdio AV

Iako je institut univerzitetske autonomije uveden radi sprečavanja nepoželjnog uplitanja u univerzitetski život spoljašnjih aktera i autoriteta (prije svih država, ali ne samo nje), sada je jasno da ona može biti ugrožena – sve do faktičkog ukidanja – i iznutra, kao što pokazuje aktualni slučaj ponašanja manjine od univerzitetskog poretka odmetnutih studenata. Pritom, ni ta spoljašnja ugrožavanja, od samovolje antidržavnog dejstvujućeg režia AVlašća nikako nijesu otklonjena, tj. Univerzitet se našao u unukrsnoj vatri, između dviju.ne samo međusobno suprotstavljenih već i njemu nesklonih strana. Najprije, prošle jeseni, nedugo prije pada nadstrešnice u Novom Sadu, Vlada je, naravno na inicijativu glavnog uzurpatora srpske dražve, AV-a, pokušala da kroz skupštinsku proceduru sprovede promjene Zakona o univerzitetu, kojim bi se u srpski obrazovni sistem uvele neakdreditovane, dakle, kvalitetom nepotvrđene, strane visokoškolske ustanove, iako sve djelujuće i priznate visokoškošlske ustanove moraju prolaziti zakonski propisani, makar na papiru, rigorozni program akreditacije. Pošto je odavno poznato da je visokoškolska ponuda u Srbiji preobimna s obzirom na sve manji broj svršenih srednjoškolaca, ovakav univerzitetski udar nije imao nikakvo opravdanje, a ponajmanje podizanje kvaliteta visokoškolskog obrazovanja, kao što je, tradicionalno ne trepnuvši, javno tvrdio AV. Kada je tada Univerzitet zaprijetio štrajkom – AV je otvoreno rekao: Neka štrajkuju! – tastavljajući time do znanja koliko ga zanima državni univerzitet, a posredno i prospektivno, koliko ga tangira što sada Univerzitet ne radi. Zatim je, prije nekoliko dana, prema nastavnicima na Univerzitetu donesena osvetnička uredba o načinu obračunavanja plate, koju je usvojila Vlada u ostavci, koja, prema Ustavu – koji nikada nije sputavao AV-ovsku „kreativnost“ – nema taj kapacitet.

Pored toga, početkom marta je Vladimir Đukanović, jedan od AV-ovih nezvaničnih glasnogovornika – pored, npr, Vulina i Bokana – na društvenim mrežama izjavio sljedeće: „U državnom sistemu vidimO javašluk, što su štrajkovi u školama najbolje pokazali. [...] Privatizovati sve što se može privatizovati. Škole, fakultete, pozorišta“. Pošto se, s izuzetkom jednog privatnog fakulteta u Srbiji, niko na privatnim univerzitetima i osnovnim i srednjim školama u Srbiji, nekim čudom, nije sjetio da blokira i uvodi plenume, uočava se neobična slučajnost u objektivno savezničkom djelovanju protiv državnog sistema obrazovanja između AV-a i plenuma, odnosno blokirajućih školskihnastavnika.

Ne treba, naravno, zaboraviti da ne malo univerzitetskih profesora podržava blokadu Univerziteta, kao upravo pomenuti srednjoškolski profesori i osnovnoškolski nastavnici i učitelji. No oni, pokazuje se, boreći se, iz svoje perspektive, protiv AVlašća, objektivno pripomažu njegovom paklenom projektu uništavanja ne samo državnih Univerziteta već možda i cjelokupnog sistema državnog obrazovanja. Utoliko, iz perspektive AV-a, oni su – kako je to postalo pomodno da se govori – korisni idioti.

III

Zamrzavanje srpskog obrazovnog sistema jednostavno je demonski plan, koji će nas dugoročno osakatiti, jer je već sada jasno da će propušteno gubitkom nastave nadoknaditi, vrlo aproksimativno, ne više od 10% visokoškolaca, dok će ti postoci biti još i niži na nižim nivoima obrazovanja

Zamrzavanje srpskog obrazovnog sistema jednostavno je demonski plan, koji će nas dugoročno osakatiti, jer je već sada jasno da će propušteno gubitkom nastave nadoknaditi, vrlo aproksimativno, ne više od 10% visokoškolaca, dok će ti postoci biti još i niži na nižim nivoima obrazovanja. Da li je „drmanje AV-a“ na vlasti vrijedno buduće polustručnosti svršenih diplomaca, poluobrazovanosti srednjoškolaca i polupismenosti temeljene dezorijentisanosti osnovaca? To je velezločin bez presedana protiv djece, protiv budućnosti ove zemlje, koji će srazmjerno uskoro početi da nam stiže na naplatu, koja će trajati decenijama. Ne znam šta će tada moći da kažu zagovornici načela Blokada ili smrt! – kada, zajedno s čitavim društvom, budu svjedoci svega toga? Hoće li reći: Ali mi smo (s)rušili AV? – ili će se, što je osobeno za tipično srpsku kutlura lične nedogovornosti – praviti nevješti, odnosno uvrijeđeni kada budu podsjećani na lični doprinos tome? Da li je vrijedilo je zbog jednog čovjeka – makar on bio i sam veleizdajničkog uzurpator, te neokolonijalni upravnik Srbije – prinijeti na žrtvu nepodnošljivo visoki rizik po normalno obrazovanje i socijalni razvoj desetine hiljada djece i mladih? Od svega što nam se dešavalo od 2000. do danas, to je – ako ostavimo po strani AV-ovu predaju KiM „Velikoj Albaniji“i „Rio tinto“ – najozbiljniji kandidat za zločin (tekućeg) vijeka. To što smo sebi uradili boreći se protiv AV-a, na metanivou je još jedna, dijalektička pobjeda AV-ovskog (ne)djela – protiv nas.

Plenum, međutim, nakon objavljivanja Pisma narodu Srbije, prilično je jasno, nije više samo stvar Univerziteta, što je jasno i po oduševljenju s kojim je plenumanija listom zahvatila protivnaprednjački dio srpskog društva. A to divinizovanje „studenata“ i plenuma, simptom je stepena očaja građana u koje su građani potonuli zbog osionosti AVlašća. Inače, tom nekritičkom talasu doprinio je i dio univerzitetske inteligencije koji je u tome obilato saučestvovao, pri čemu najveću odgovornost za to nose oni koji bi po svojoj struci (pravnici, politikolozi, sociolozi, prije svih) trebalo da su sposobni (ali i voljni) da prepoznaju prirodu onoga što se sada dešava oko nas (i s nama), umjesto što se, kao „teorijski“ doprinos osvjetljavanju aktualne situacije, priključuju „pumpajućem“ horu. Pritom problem nije samo u privremenoj suspenziji kritičke budnosti u ovom prelaznom, (pred)revolucionarnom razdoblju – mada (legitimna) odbojnost prema AVlašću ne smije biti izgovor za zamjenu stručnog nazora navijačkim. A na tu kritičku budnost intelektualci, naročito unvierzitetski profesori, takoreći exofficio pozvani. Problem je i u strukturnoj akademsko-obrazovanoj nedoraslosti nemalo dijela univerzetetske, društveno-humanističke inteligencije. Negativna selekcija, koja ima strukturni karakter, na koju su se nadovezale razne neokolonijalne „edukacije“ i „radionice“ naše „intelektualne elite“ – što je samo zaoštrilo „klničku sliku“ našeg Univerziteta – već odavno daju i davaće nam svoje (trećesvjetske) plodove. Razumije se, ne treba imati nikakvu iluziju da AV višemjesečnim napadom na Univerzitet hoće da popravi to stanje – čak i kada bi to mogao. Njega zanima samo konformisanje visokoškolskog sistema njegovoj samovlasti, kao pojavnom izdanku neokolonijalne okupacije Srbije.

No na ove, u plenumaštvo neosnovano polagane nade, plenumi su odgovorili munjevitim generisanjem hibridne samosvijesti, koja svjedoči da su i oni sami sebe preko noći počeli da doživljavaju kao nadu Srbije, njene „učitelje“, koji su sada primjer čitavoj naciji, što se moglo vidjeti iz ne malog broja vitualnih objava i parola po univerzitetima i na protestima. Na osnovu toga je prije nekoliko sedmica nastao dokument koji je programski projektovao prelivanje s uzurpiranog Univerziteta na izvanuniverzitetsko društveno polje plenumaške parainstitucionalne improvizacije (https://tinyurl.com/2djbaco6).

Cilj, dakle, nije ozdravljenje AVlašćem zarobljenih institucija, već alterinstitucionalizacija, odnosno dezinstitucionalizacija. Kao odgovor na antiinstutucionalnu samovolju AV-ovog režima pojavljuje se drugi oblik institucionalnog nihilizma, što je zajednička odlika i režima i ekstremnoljevičarske ideološke dominante u blokadi Univerziteta

Time se – ne samo parcijalno, kao s poricanjem institucije Studentskog parlamenta – već generalno, intencionalno poriče postojeći relevantni institucionalni okvir: Ustav, zakoni, politički sistem Srbije. Na taj način plenumaštvo se ozbiljno kandidatuje za alternativno središte antiinstitucionalnosti – pored AV-a, koji taj okvir formalno ne derogira, dok ga faktički krši. Pokazano je da plenumaški pokret, kao zasebna linija antirežimskog studentskog pokreta, i uopšte, antirežimskog građanskog pokreta, uopšte ne misli ozbiljno kada govori da je razlog blokade Univerziteta normalan rad institucije pravosuđe. Prije izgleda kao da se možda žele uvesti nove institucije, a prije toga, kao preduslov, svakako srušiti stare, ne samo Univerzitet. Cilj, dakle, nije ozdravljenje AVlašćem zarobljenih institucija, već alterinstitucionalizacija, odnosno dezinstitucionalizacija. Kao odgovor na antiinstutucionalnu samovolju AV-ovog režima pojavljuje se drugi oblik institucionalnog nihilizma, što je zajednička odlika i režima i ekstremnoljevičarske ideološke dominante u blokadi Univerziteta.

Na otetu državu od strane otuđenog, protivnarodnog režima, plenum reaguje napadom ne prevashodno na režim, već na ideju države, istupajući sa socijalnom utopijom – koja bi u praksi bila antiutopija (u stilu Latinke Perović): društva bez države. U ovoj antidržavnoj stvari, AV i plenum međusobno su pojavno negirajući, a suštinnski (p)odražvajući saveznici. AV neće da pusti otetu državu, ako nije u njegovim kriminalno-izdajničkim rukama, a plenum neće da oslobađa državu, već da političkim „pokopavanjem“ AV-a – „sapokopa“ i nju.

Fascinantno je – dakako na negativan način – da pomenuti plenumaški apel da srpski građani slijede njihov primjer, nije ostao bez odjeka; štaviše! Evo i potvrda:

https://tinyurl.com/25zkwkma/

https://tinyurl.com/2cb8dln7/

Nevjerovatno je kako su odrasli, zreli ljudi, u prilično visokom broju, pristali da se, slijedeći maglovitu pseudoutopiju plenuma, počnu igrati lokalnih školica (neposredne) demokratije. Ispada da je i dobar dio društva, a ne samo korumpirano-nekompetentni dio univerzitetske inteligencije, pristao da se (ozbiljno) „igra“ jezičke igre „Edukacija u radionici“. To je dokaz da smo ozbiljno iskliznuli iz kolosjeka psihosocijalne normalnosti – u dobrom smislu riječi – i da je, shodno tome, višestruko uvećana opasnost od krajnje nepoželjenih razvoja događaja.

Zato bi bilo krajnje poželjno da se postojeća protestna socijalna energija preusmjeri nazad na političku borbu za institucionalno-pravno oslobađanje države, što je praktično nezamislivo bez odstranjenje AV-a, glavnog institucionalnog inhbigtora Srbije, od javnih poslova. Naime, već je uveliko u zamahu antipolitička borba ideološki militantnog dijela društva pobunjenog ne samo/toliko protiv režima, već iprotiv države kao takve. Država nam je, kao i državni Univerzitet, napadnuta dvojako – iznutra (od AV-a i njegove privatne posluge, koja fingira državno činovništvo), ali i spolja – od duha plenuma koji je izašao iz laboratorije okupiranog Univerziteta, preobrazivši se u duh „narodnih zborova“.

Ako bi AV, držeći se po svaku cijenu za uzurpiranu vlast, u svojem neronskom ludilu, za sobom u provaliju povukao i samu državu, bila bi stvorena ključna pretpostavka za ostvarenje programa „neposredne demokratije“ kakva se sada zastupa, koji bi podrazumijevao institucionalni minimalizam i nizak stepen/domet horizontalne socijetalne integracije, tipičan za srazmjerno primitivna, odnosno, u datom slučaju, pogubnim socijalnim inženjeringom krajnje degradirana društva. Tada bi na mjesto država došao nekakav savez opština, ili prije savez mjesnih zajednica. Mjesnim zajednicama bi se formalno upravljalo putem „narodnih zborova“ – što, kao i kod plenuma, ne bi podrazumijevalo ukupnost građana na tako suženoj teritoriji, već putem adhoc-gomile, kojom bi se, opet kao i na plenumima, suštinski upravljalo iza kulisa. Tu bi vrlo lako mogao biti označen i/li izbačen, odnosno marginalizovan, svako ko se usudi da kaže bilo šta protiv onoga čime je prethodno bila pobuđivana i okupljena gomila. Na kraju, u plenumu-zboru ostaju istomišljenici, skloni jednoumnom aktivizmu – prije svega protiv inomislećih, tj. nastupila bi moć militantne gomile, iliti bezvlašće. Neposredna demokratija bi, u krajnjem ishodu, bila vrlo bliska potpunom potiranju demokratije, ljudskih i građanskih sloboda i prava...

No od modaliteta njegovog (prinudnog) slanja u istorijsku penziju zavisiće da li ćemo i u narednih četvrt stoljeća – kao što smo od 2000. – živjeti u lažidržavlju, da li ćemo na sebi isprobavati zaumne ideje bezdržavlja, ili napokon povratiti državu čiju su obnovu i očuvanje naši, od nas razumniji, smjeliji i časniji preci, krvlju plaćali

Ako bi se nešto takvo ostvarilo, to bi u identitetskom, kulturnom, tehnološkom... smislu značio povratak u neko arhaično društvo minulih stoljeća, ako ne i milenija. Naravno, to se u realnosti ne bi moglo striktno sprovesti, jer smo već previše u XXI stoljeću da bi nešto ovakvo do te mjere bilo moguće, ali bismo u svakom slučaju dobili neki, nikada i nigdje viđeni i isprobani, pakleni hibrid. I ponovo bi, kao 1941, neuki revolucionari zlostavljali socijetalnu stvarnost, a time i stanovništvo koji ne bi bilo voljno, ili sposobno da se prestroji na plenumaško-zboraški ideologizovani mentalitet, već bi, po inerciji, ostali u prethodnom i dalje utemeljeni, čime bi, makar i spontano, pružali otpor nerazumnosti revolucionarnih, kvazimesijanskih ignoranata.

Besprizornik srpske istorije, bez kojega svega ovoga ne bi bilo, svakako mora otići iz srpske politike – za vjerovati je i nadati se – što skorije. No od modaliteta njegovog (prinudnog) slanja u istorijsku penziju zavisiće da li ćemo i u narednih četvrt stoljeća – kao što smo od 2000. – živjeti u lažidržavlju, da li ćemo na sebi isprobavati zaumne ideje bezdržavlja, ili napokon povratiti državu čiju su obnovu i očuvanje naši, od nas razumniji, smjeliji i časniji preci, krvlju plaćali.

26. mart 2025.