Sve što se mogli poželeti da znate o trockizmu, a niste imali koga i gde da pitate

(Prikaz knjige: Žan-Žak Mari, Trockizam i trockisti, Beograd, „Polinom” 2011)

U biblioteci „Proleter“ beogradskog izdavača „Polinom“, upravo se pojavilo srpsko izdanje knjige Trockizam i trockisti uglednog francuskog istoričara Žan-Žak Marija (Jean-Jacques Marie). Mari je renomirani istoričar svetskog radničkog pokreta i Sovjetskog saveza i autor je više od 20 knjiga čije su stručna vrednost i verodostojnost nesporne. Ovo je prvo izdanje neke njegove knjige na srpsko-hrvatskom jezičkom području, a ujedno i uopšte prva knjiga sa ovakvom tematikom na istom jezičkom području.

Odmah u predgovoru, autor knjige nam saopštava da bauk trockizma opet kruži svetom. Pre 164 godine pojavio se pod imenom bauka komunizma i otad je bezbroj puta sahranjen od buržoaskih i okoloburžoaskih sikofanata svih boja. Kako tada, tako su i danas, u toj grobarskoj hajci na bauka ujedinjene sve sile starog sveta, a i „obrazovane“ plaćeničke kohorte onih koji im služe a izdaju se za sile novog starog sveta i jedine, bogom i silom trulog svetskog establišmenta dane, predstavnike radničke klase.

Knjiga Trockizam i trockisti zapravo odgovara na naizgled jednostavno pitanje šta je danas ortodoksni marksizam i ko su ljudi i organizacije koji ga zastupaju i brane, kako se međusobno dele i kako i koliko su prisutni na političkoj sceni pre i posle sloma birokratskih totalitarizama u „socijalističkim“ državama.

Autor nam otkriva istorijsku tajnu da je hajka na trockizam počela banalnim istorijskim falsifikatom o „nepomirljivosti između boljševizma i trockizma“ 1923. godine – onog trenutka kada je bilo izvesno da se Lenjin, paralizovan i prikovan za samrtničku postelju, nikad više neće vratiti javnom životu. Dvojica idejnih tvoraca te hajke – Zinovjev i Kamenjev – ubrzo su se uplašili toga kakvog zloduha su proizveli i pustili u svet i odali su klevetničku i zavereničku tajnu nastanka te najveće prljavštine u istoriji novog doba, što će ih kasnije koštati glave. Otpočeta kao falsifikatorska birokratska intriga protiv leve opozicije u trenutku kada počinje borba za vlast unutar aparata boljševičke partije, koja se sve više udaljavala i otuđivala od klase koja ju je stvorila, ta hajka nije prestala ni danas, 88 godina od njenog početka, a klevetnički falsifikat kojim je počela samo je rastao i širio se kao razuzdana lavina najbezočnijih laži u službi monstruoznog aparata totalitarne vlasti uzurpatorske birokratije bez ikakvog socijalnog i istorijskog legitimiteta.

Žan-Žak Mari izričito skreće pažnju na činjenicu da je prvi istorijski „greh“ leve opozicije, greh zbog koga je krštena imenom „trockizma“, bio zapravo njen zahtev 1923. godine da se boljševička partija oslobodi rastuće diktature partijskog i državnog birokratskog aparata i da sebi potčini taj aparat na demokratski način, na koji joj je on bio potčinjen dok je Lenjin bio prisutan u političkom i partijskom životu. Taj zahtev izričito je 1923. formulisao Lav Trocki svojom knjigom Novi kurs. Lenjinova predsmrtna agonija ohrabrila je birokratiju okupljenu oko Staljina da se odupre tom zahtevu leve opozicije i da povede protiv nje ofanzivu klasičnim birokratskim instrumentarijem: klevetničkim kampanjama, direktivnim smenjivanjima i marginalizacijom vođa i članova leve opozicije te njihovim istiskivanjem iz partijskog i državnog aparata.

Žan-Žak Mari potom prati polazni razvoj staljinističke hajke protiv leve opozicije koja se zahuktava posle Lenjinove smrti, a javne polemike protiv nje zaoštravaju se na dva ključna pitanja: na pitanju unutarpartijske i radničke demokratije u sovjetima i na pitanju Staljinove revizionističke „teorije“ „socijalizma u jednoj zasebnoj zemlji“, nasuprot kursu ka evropskoj i svetskoj revoluciji u kojoj su Lenjin i boljševici videli jedinu šansu za opstanak tekovina ruske revolucije. Mari posebno naglašava činjenicu da je ta „teorija socijalizma u jednoj zemlji“ ekskluzivni Staljinov patent i da ju je on prvi put javno formulisao tek 1926. godine – dve godine posle Lenjinove smrti i nakon konačnog poraza posleratnog talasa revolucije u Nemačkoj i zapadnoj Evropi. Zapravo, ta nova „teorija socijalizma u jednoj zemlji“ i teorija „miroljubive koegzistencije“ socijalizma i kapitalizma, odnosno radničke države i svetskog imperijalizma, jesu ideološke formule političkog pakta između staljinističke birokratije i svetskog imperijalizma, pakta koji znači prelazak s politike klasne borbe na politiku klasne saradnje, čija je jedina i isključiva svrha opstanak uzurpatorske birokratske diktature koja zapadnim buržoazijama i njihovim vladama nudi svoje dobre usluge u odbrani političkog statusa kvo nastalog posle Prvog, a kasnije i posle Drugog svetskog svetskog rata.

Inkvizicijski progoni jeretika i lovovi na veštice bezazlena su dečja igra u poređenju s hajkom na trockizam, s duhovnim i svakim drugim primitivizmom i surovošću te hajke i kolosalnim ljudskim i materijalnim resursima koji su u njoj angažovani i angažuju se i danas. Staljinova tajna policija (GPU, NKVD, KGB) svoja dosijea stvarnih i izmišljenih trockista označavala je skraćenicom KRTD, i ta oznaka na dosijeu bila je isto što i smrtna presuda za nesrećnike kojima je nalepljena. Bez obzira na presudu koju im je izrekao sud ili posebne policijske komisije, ti ljudi su najsurovije masovno istrebljivani – ne samo glađu i ledenom studeni gulagovskih konclogora nego i masovnim streljanjima bez ikakve sudske odluke.

Ogroman broj ljudi dospeo je u žrvnje te masovne istrebljujuće hajke a da nikada nije razumeo zašto su zaista optuženi i osuđeni, ljudi koji naprosto niti su znali niti su imali prilike da uopšte saznaju šta je to trockizam i da ikada vide ijednog živog trockistu ili neki trockistički spis. U knjizi Jevgenije Ginzburg, jednog od preživelih svedoka pakla Staljinovih sibirskih konclogora, navodi se primer prostodušne ruske seljanke koja je bila uverena da je lažno optužena i osuđena da je traktoristkinja – mada je i traktor jedva ikada videla u svom životu pre hapšenja – i koja se pomirila sa svojom zlehudom sudbinom shvativši da ona nije nikakav izuzetak i da su stotine hiljada njenih sapatnika isto tako osuđeni na pravdi boga i po besmislenim policijskim optužbama. Otkud „traktoristkinja“? Nesrećna žena je tu reč brkala sa rečju „trockistkinja“, koja joj nije značila baš ništa i koju je prvi put čula od policijskih islednika. Ponekom današnjem blaziranom čitaocu to može izgledati kao smešan debilizam, ali to je okrutni debilizam birokratske staljinističke diktature, a ne njegove neuke nevine žrtve. I nije nimalo smešan.

Knjiga Žan-Žak Marija nije nikakva pričine priče priča, kao što je to većina pisanija o trockizmu već od vremena njegovog prvog javnog pomena. To je savesno istoriografsko istraživanje i počiva isključivo na činjenicama koje su iscrpno dokumentovane nespornim istorijskim izvorima. Knjiga minuciozno i dokumentovano prati razvoj izraza trockizam i svih eksplicitnih i implicitnih značenja koja su mu pridavana od njegovog nastanka do današnjih dana, a isto tako i istorijski nastanak i razvoj organizacija u celom svetu koje su sebe smatrale i smatraju trockističkim.

Površni buržoaski i okoloburžoaski posmatrači i „analitičari“ često antagonizam između službenog „komunizma“, (tj. staljinizma i njegovih ogranaka i izdanaka: titoizma, maoizma, hodžizma, kimilsungizma, čaušeskizma, hošiminizma, kastrizma... ) i trockizma pokušavaju da „tumače“ tobožnjim „narcisizmom malih razlika“ i „prirodnom netrpeljivošću između srodnika“. To je ona vrsta „analitičara“ i „teoretičara“ koji su jakobinsku revoluciju i termidorsku kontrarevoluciju skloni da tumače samo ličnim sklopom i slučajnim ideološkim hirovima ili omaškama političkih vođa tih velikih istorijskih socijalnih i političkih borbi. Ta škola površnog i debilnog „psihologizma“ masovno se promoviše moćnom etabliranom medijskom i akademskom mašinerijom na celoj planeti i njen je zadatak da ispod sedam gora i sedam mora, ispod ogromnih, neprozirnih i zaglupljujućih oblaka dima, prašine i opskurne mistifikacije, zakopa buntovničku i prevratničku tajnu klasne borbe kao pokretača i determinatora svekolikog istorijskog razvoja ljudske civilizacije. Govoriti o klasama i klasnoj borbi krajnje je nepoželjno, nepristojno, „necivilizovano“ i „politički nekorektno“ u današnjoj situaciji potpunog istorijskog sloma vlasničke klase i njenog socijalnog sužavanja na vladajuću imperijalističku socijalnu grupicu koju čini mnogo manje i od jednog stotog dela promila stanovništva planete, a koja u svojim rukama koncentriše sva bogatstva čovečanstva i svu političku moć nad njim. Takva vlast nad ljudskim rodom može i mora počivati samo na laži i neprosvećenosti te na sistematskom masovnom zaglupljivanju.

Autor pokazuje kako je posle Drugog svetskog rata trockizam i Četvrtu internacionalu „prisvojilo“ i nemalo radikalnih ideologa sitne intelektualne buržoazije svakojakog političkog i ideološkog porekla. Neki među njima su sebe smatrali ili smatraju velikim „trockistima“, mnogo većim i od samog Lava Trockog sa kojim, za njegova života, nikada nisu bili ni u kakvoj političkoj ljubavi i prema kome su uvek bili s druge strane barikade. Takav je, npr, slučaj s karikaturalnim britanskim, ponekad i „trockističkim“ teoretičarima“ poput Tonija Klifa i Teda Granta, koji ni Trockom ni Četvrtoj internacionali nikada nisu ni smeli, ni mogli, ni hteli prići ni na puškomet, a kamoli se još i nazivati trockistima u vreme osnivanja Četvrte internacionale. Kao što su lako „prisvojili“ te „revolucionarne etikete“ posle Drugog svetskog rata, još lakše ih se, kao „nezahvalnih hipoteka“, odriču danas radi ugodnog mestašca u močvarnoj baruštini i glibu korumpiranog i svakojakim opskurantizmima preplavljenog „civilnog društva“ i „nevladinih organizacija“, izdašno finansiranih od svih reakcionarnih vlada i još reakcionarnijih okolovladinih fondacija.

Knjiga Žan-Žak Marija daje ključ za rasvetljavanje i razumevanje jedne od naizgled najvećih misterija modernog sveta – kako su u furioznoj borbi svih svetskih moćnika protiv buntovničkog pokreta čije organizacije u celom svetu pre Drugog svetskog rata nikada nisu okupljale više od desetak hiljada aktivista pobijeni milioni i desetina miliona ljudi kao „trockisti“. Staljinističko vođstvo KPJ, u zemlji u kojoj nikada nije bilo ni jednog jedinog javno deklasiranog trockista i nikakve trockističke organizacije, mnogo revnosnije, ostrašćenije i svirepije se bori protiv trockizma nego protiv ijedne buržoaske političke partije ili tendencije, nego protiv vladajuće monarho-fašističke diktature jugoslovenske buržoazije? Nema klevete koju su uspeli smisliti mračni i morbidni Staljinovi propagandisti koja nije prenesena na stranicama „Proletera“ (organa KPJ od 1929. do 1943. godine) kao bespogovorni kategorički imperativ za svakog člana partije.

Žan-Žak Mari, dakle, daje ključ za razumevanje tajne čudovišne borbe protiv trockizma koja je zapravo vrlo jednostavna: to nije nikakva borba protiv same ličnosti Lava Trockog kao, uz Lenjina, najznačajnijeg vođe ruske revolucije, i protiv njegovih malobrojnih organizovanih opozicionih pristalica – to je borba protiv marksizma kao revolucionarnog jedinstva teorije i prakse klasne borbe proletarijata, to je borba protiv svakog, i elementarnog i rudimentarnog, pokušaja nezavisnog političkog organizovanja i artikulacije klasne borbe radničke klase, ljudi koji žive od svog, a ne od tuđeg rada. To je, mutatis mutandis, ista ona borba koju su buržoaski i feudalni ideolozi vodili protiv marksizma i komunizma od trenutka kada su ovi stupili na istorijsku scenu i najavili nezavisno političko organizovanje proletarijata sa ciljem oslobodilačke proleterske revolucije.

Žan-Žak Mari iscrpno pokazuje da trockizam nije nikakav poseban pogled na svet i da nikada nije ni pretendovao da to bude. Pokret koji se danas naziva trockizmom nazivao je sebe boljševizmom-lenjinizmom i odbacivao je naziv trockizam sve do smrti Lava Trockog, njegovog najvažnijeg vođe i teoretičara. Jednako kao i lenjinizam, on je samo odlučna i dosledna primena i zastupanje marksističkog pogleda na svet u svom vremenu, marksističkog metoda naučne analize i nezavisnog klasnog organizovanja, te klasne borbe proletarijata u konkretnim istorijskim okolnostima najvećeg i najmračnijeg talasa svetske imperijalističke reakcije i stravičnog lanca katastrofalnih poraza svetskog proletarijata, lanca otvorenog pobedom fašističke reakcije u Nemačkoj, najmoćnijoj i najvažnijoj imperijalističkoj zemlji Evrope. Ta pobeda fašizma i lanac katastrofa koji je došao s njom i koji je kulminirao užasima Drugog svetskog rata nisu bili mogući bez presudne pomoći i saradnje staljinizma, te prave pete kolone imperijalističke kontrarevolucije u radničkom pokretu, perfidne i gangsterski beskrupulozne pete kolone koja ga je politički i organizaciono kontrolisala, dezorganizovala i razoružavala pred ofanzivom fašističkih hordi u službi krupnog nemačkog kapitala.

Po sistemu „drž' te lopova“, staljinizam i njegov međunarodni aparat sve do avgusta 1939. vode klevetničku hajku protiv trockizma i trockista, optužujući ih da su „agenti međunarodnog fašizma“. To je period u kome Staljin pokušava da sklopi savez sa „demokratskim“ imperijalizmom protiv njegove fašističke verzije. A kada ga „demokratske“ imperijalističke buržoazije – panično uplašene pretnjom proleterske revolucije uprkos izričitim staljinističkim garantijama da će tu revoluciju sabotirati i sprečiti politikom „miroljubive koegzistencije“ i „narodnih frontova“, tj. politikom klasne saradnje nasuprot marksističkoj politici klasne borbe – uvere da su nesposobne za ikakav ozbiljan antifašistički savez, on pravi zaokret od 180º i sklapa zloglasni savez sa Hitlerom, savez koji će trajati do 22. juna 1941, kada ga Hitler „verolomno“ (Staljinov izraz) raskida i napada Sovjetski savez. Taj savez uopšte nije bio samo ugovor o nenapadanju i ekonomskoj i političkoj saradnji, nego je i ugovor o prijateljstvu i ideološkom i političkom zbližavanju. Izraz fašizam i sav njegov negativni sadržaj i negativne konotacije tada, bukvalno preko noći, nestaju sa stranica ruske i Kominternine štampe. Trockisti se od trenutka potpisivanja pakta Hitler-Staljin više ne nazivaju agentima prijateljskog međunarodnog fašizma, nego agentima imperijalističkih plutokratija Engleske, Francuske i SAD. Staljinizam i njegovi derivati se u svojim političkim paničnim cikcak zaokretima mogu miriti i sarađivati sa svakom formom buržoaske reakcije, ali nikako ne i s trockizmom i trockistima, nikako ne s marksizmom i doslednim zastupnicima nezavisne klasne borbe proletarijata.

Nažalost, iako govori i čita slovenske jezike, pa i srpski, Žan-Žak Mari nije mogao detaljnije da obradi nesrazmerno veliku ulogu koju su u „borbi protiv trockizma“ imali jugoslovenski staljinisti i Josip Broz Tito („najveći sin svih naroda i narodnosti u svemiru i šire“, čije je pravo nacionalno poreklo i danas strogo čuvana zagonetka i tajna, jednako kao i njegov stvarni identitet). Razlog za to je u banalnoj policijskoj činjenici da su jugoslovenske istorijske arhive (arhive KPJ na prvom mestu) još uvek najzatvorenije arhive od svih arhiva u svim novim „tranzicionim“ državama nastalim razbijanjem Jugoslavije i Sovjetskog saveza. Te arhive su još uvek pod pečatom strogo čuvane državne tajne i čuvaju ih Titovi „demokratski“ i „nacionalni“ naslednici i nastavljači. Taj kontinuitet tajnosti o zločinima staljinističkog i titoističkog totalitarizma još od pre Drugog svetskog rata do današnjeg dana najjasnije odaje tajnu udbaškog rodnog mesta današnje „tranzicione demokratije“. Nećemo se nimalo začuditi kada jednog dana u tim arhivima nađemo najsramnije dokaze za već danas očiglednu činjenicu: da su svi uticajni „demokrati“ u Srbiji bili i ostali banalni saradnici i doušnici terorističkog aparata tajne policije (Udbe, DB, BIA-e, CIA-e) i da ih je upravo taj aparat rasporedio u vođstva skoro svih srbijanskih političkih stranaka, sindikata i „nevladinih“ organizacija.