Vojvodina federalni entitet

(Danas, 11.4.2010)

U ovom istorijskom trenutku potrebno je postizanje primerenog strateškog dogovora ovlašćenih, demokratski izabranih i politički kredibilnih i legitimnih predstavnika Srbije i Vojvodine o trajnim principima i osnovama na kojima će se temeljiti država u koju se te dve istorijske regije svojom plebiscitarnom voljom trajno konstituišu.

U osnove dugoveke stabilnosti te buduće zajedničke i složene države treba ugraditi suštinu i principe toga dogovora koji se može zvati Povelja o trajnom ujedinjenju pokrajina Srbije i Vojvodine u Saveznu Republiku Srbiju. U toj povelji svakako mora biti usaglašeno da se dve pokrajine voljom svojih građana i građanki i naroda i nacionalnih zajednica, koji na njihovim teritorijama vekovima žive, samokonstituisane u autonomne federalne entitete, trajno ujedinjuju u zajedničku, međunarodno priznatu državu - Saveznu Republiku Srbiju. Kao izrazito višenacionalna i multietnička zajednica, u kojoj je srpski narod većinski, Vojvodina ulazi u sastav te zajedničke države i prihvata njeno ime, čime Srbiji i na taj način priznaje istorijsko pravo na državno-pravni i međunarodnopravni kontinuitet i subjektivitet, a time uvažava i istorijske težnje vojvođanskih Srba da sa Srbijom trajno budu u zajedničkoj državi. Srbija kao federalna jedinica priznaje Vojvodini njena neporeciva i nepotrošiva istorijska prava – politički subjektivitet, punu ustavnu i teritorijalnu autonomiju, pravo na vlastiti ustav i konstitutivnu ravnopravnost u zajedničkoj državi.

Pretpostavka za oživotvorenje ovakvih korenitih ustavnih reformi, kakve definiše Povelja, jeste promena stanja kolektivne političke svesti, pre svega svesti srpskog naroda, i stvaranje takvog odnosa političkih snaga i u Srbiji i u Vojvodini, koji će učiniti stvarno prevalentnim aktivno zalaganje za takvu sadržinu, dubinu i pravac ustavnih promena i time im osigurati političku i izbornu pobedu i puni demokratski legitimitet.

U prestonom Beogradu još uvek je najuticajnija nacionalističko-centralistička i državnounitaristička elita. Bili oni svesni neminovnosti promena ili ne, one će se dogoditi. To je zakonomernost koju, kao nalog nezaustavljivog istorijskog procesa, ne mogu osujetiti nikakvi nazadnjački otpori. Ne treba zaboraviti da se ponižavajući istorijski krah katastrofične miloševićevske politike, koja je nažalost bila široko podržavana godinama od strane velike većine teško manipulisanog srpskog naroda, zbio na istom tragu. Tome je lavovski doprinos davala ista ta – u mitomansku svest i sama ogrezla – srbijanska nacionalna elita, koja je najodgovornija i za osmišljavanje, i za nadiranje, i za krah te politike.

Na prostoru druge Jugoslavije, od osam njenih konstitutivnih entiteta, sedam je steklo status nezavisnih država, a srbijanski vastodršci uporno nastavljaju da političkom prisilom i svakovrsnim manipulacijama negiraju istorijska prava, regionalni identitet, politički subjektivitet, pa i pravo na postojanje Vojvodine kao samosvojne geopolitičke regije i konstitutivog entiteta druge Jugoslavije. To je drastično došlo do izražaja i prilikom četrnaestomesečne centralističko-unitarističke halabuke povodom famoznog Statuta APV, kojim je Vojvodina dobila fasadnu i nadziranu, dakle – nesuštinsku autonomiju, kakva je jedino i moguća po slovu i (zlo)duhu važećeg ustava. Paradoks je za anale istorije državnog prava da je ta kampanja trajala desetostruko duže od javne rasprave o samom smandrljanom i narodu nametnutom „mitrovdanskom“ ustavu, jer je njome trebalo zatrti i pomisao na pokretanje vojvođanskog pitanja. Što je naravno nemoguće koliko i kontraproduktivno.

Sve je očevidnije da put kojim državu vodi pre svega aktuelni vrh Demokratske stranke – oličen u isto toliko državnički nedoraslom i politički nedoslednom, koliko i od svojih memorandumskih otaca zavisnom Borisu Tadiću – put u novi istorijski ćorsokak. To je, uprkos proevropskoj retorici, kukavičja politika pomirenja talibanskog nacionskog mraka i evropske demokratske nade, koja za rezultat ima dalje jačanje nazadnjačke desnice, trijumf snaga i politike tzv. „razumnog miloševićevizma“, puzajući klerorojalistički puč, tešku degradaciju sveta rada i razaranje srednjih slojeva, rečju – uspešno dovršavanje one srpske nacionalističke kontrarevolucije, čiji je ratoborni vođa i robustni bojovnik bio „Sloba-sloboda“.

Platfoma Treće vojvođanske konvencije izražava autentičnu volju političkih i duhovnih elita svih naroda i svih subregija koje tvore Vojvodinu kao evropski priznatu regiju i kao društvo prepoznatljivo i samosvojno zbog svoje osobene istorije, svoje multikulturalnosti, višekonfesionalnosti i mnogonacionalnosti.

Uprkos svim otežavajućim okolnostima i subjektivnim teškim boljkama, samo vojvođanske političke snage, uz podršku demokratskih snaga iz drugih delova Srbije, mogu dovesti do promena. A te su promene sudbonosno važne i za samu Srbiju. Uprkos višedecenijskim porazima koje doživljava centralistička politika, zvanična Srbija od te politike ne odustaje, a koliko je centralizam poguban za budućnost Vojvodine u istoj meri urušava i demokratske promene u Srbiji. Od te pošasti najviše je stradao i danas strada narod u Srbiji.

(Autor je predsednik Koordinacionog odbora Treće vojvođanske konvencije)