Stefan Karganović: Doživotna robija Zdravka Tolimira produžetak sunovrata Tribunala

Kazna na doživotnu robiju koju je pretresno veće Haškog Tribunala izreklo generalu VRS Zdravku Tolimiru predstavlja produžetak profesionalnog sunovrata te ustanove posle oslobađajućih presuda Gotovini i Markaču za Operaciju Oluja u Krajini i Ramušu Haradinaju za zločine počinjene na Kosovu.

Na osnovu nategnutog i slabo argumentovanog rezonovanja, dvotrećinskom većinom, i uprkos izdvojenom mišljenju i razornoj kritici sudije Priske Nijambe iz Zambije, pretresno veće je prihvatilo skoro sve navode optužnice vezano za navodno delovanje generala Tolimira u okviru operacije koja je rezultirala zauzimanjem enklava Srebrenica i Žepa u julu 1995. godine. Na taj način, i ovo pretresno veće Haškog tribunala potvrdilo je još jednom ne samo kontinuiranu saradnju između Suda i Tužilaštva, već i činjenicu da se oba odeljenja haške Inkvizicije skoro uvek nalaze na istoj strani.  Njihov zadatak je da budu na usluzi političkim interesima međunarodnih struktura koje su Tribunal formirale da bi se time progonu njihovih protivnika dao  privid pravne utemeljenosti.

Nasuprot standardnim i servilnim zaključcima većine u vezi sa događajima u julu 1995. stoji blistavo napisano izdvojeno mišljenje sudije Nijambe koje ga, tačku po tačku, raznosi u param-parčad i koje predstavlja jedini profesionalno ozbiljan deo prvostepene presude u predmetu Tolimir. Na osnovu analize dokaza predočenih tokom suđenja, sudija Nijamba nepobitno utvrđuje  neosnovanost centralnih tačaka optužnice koje se odnose na navodne udružene zločinačke poduhvate vezano za masovno ubijanje i prisilno izmeštanje civilnog stanovništva. Pored toga, ona odbacuje lažno svedočenje svedoka-saradnika Momira Nikolića na čijim oportunističkim izmišljotinama počiva veliki deo činjeničkih nalaza većine, ističe da je do 3.000 muškaraca nastradalo ne kao posledica streljanja već legitimnih borbenih dejstava za vreme proboja kolone 28. divizije iz Srebrenice prema Tuzli, i podvlači da raspoloživi dokazi ukazuju na to da je ubijanje određenog broja ratnih zarobljenika bilo „delo male grupe pojedinaca koji su postupali bez ovlašćenja i u tajnosti“, a ne odluka vojnog ili političkog vrha Republike Srpske. Ona je zato zahtevala da general Tolimir bude – oslobođen.

Mada dolazi iz Zambije, sa nekadašnje kolonijalne periferije današnje Evrope, u skladu sa najboljim tradicijama nekadašnje evropske pravne nauke i prakse u svom izdvojenom mišljenju u predmetu Tolimir sudija Nijambe je očitala spektakularnu intelektualnu lekciju izopačenom savremenom  pravosuđu svojih bivših kolonijalnih gospodara.

(NSPM-Istorijski projekat Srebrenica)