Na današnji dan 1855. rođen vojvoda srpske vojske Živojin Mišić; 1814. rođen američki pronalazač Semjuel Kolt; 1834. rođen francuski slikar, grafičar i vajar Iler Žermen Edgar Dega

Na današnji dan 1855 rođen je vojvoda srpske vojske Živojin Mišić, učesnik svih ratova Srbije od 1876. do 1918, jedan od najbriljantnijih vojskovođa Prvog svetskog rata.

Danas je petak, 19. jul 2024.

1427 - Umro je srpski vladar i pisac Stefan Lazarević, nazvan Stefan Visoki, knez od 1389. do 1402. potom despot, sin kneza Lazara Hrebeljanovića. U prvo vreme vladao je očevim zemljama uz pomoć majke kneginje Milice i do 1402. priznavao je vlast turskog sultana Bajazita I, na čijoj se strani borio u bitkama na Rovinama 1395. kod Nikopolja 1396. i kod Angore 1402. Sultan mu je poklonio oblast Vuka Brankovića sa Prištinom i Peći. Posle poraza Bajazita kod Angore od strane Tamerlana, osamostalio se i približio Ugarskoj od koje je 1403. dobio Mačvu i Beograd koji je proglasio prestonicom a 1421. nasledio je Zetu. Godine 1412. objavio je Rudarski zakonik, važan pravni spomenik koji sadrži i statut grada Novo Brdo (najznačajniji rudnik srednjovekove Srbije). Podigao je manastir Manasiju, okupljao učene ljude i literate, nezavisno od porekla, poput Konstantina Filozofa. Podsticao je prepise i prevode knjiga, i sam se bavio književnošću - napisao je poslanicu "Slovo ljubve", delo neprevaziđene književne vrednosti. Sa grčkog je preveo "(Povest) O budućim vremenima", napisao je "Nadgrobno ridanje nad knezom Lazarom", i "Natpis na kosovskom stubu". Srpska pravoslavna crkva ga je proglasila za svetitelja.

1545 - Brod "Meri Rouz", ponos ratne flote engleskog kralja Henrija VIII, potonuo je u kanalu Solent između obale južne Engleske i ostrva Vajt, odvukavši u smrt više od 700 ljudi.

1814 - Rođen je američki pronalazač Semjuel Kolt, prema čijem je prezimenu nazvan revolver koji je konstruisao.

1834 - Rođen je francuski slikar, grafičar i vajar Iler Žermen Edgar Dega, virtuozni crtač, slikar kojeg je najviše zanimala živost i raznovrsnost pokreta. U početku realista, kasnije se približio impresionizmu. U uljanoj tehnici izradio je više sjajnih portreta, naročito u mladosti, kasnije se više služio pastelom. U zrelom dobu radio je gotovo isključivo figure (ciklusi "Balerina", "Kupačica", "Pralja") a potkraj života i sitne figure u vosku i glini.

1855 - Rođen je vojvoda srpske vojske Živojin Mišić, učesnik svih ratova Srbije od 1876. do 1918, jedan od najbriljantnijih vojskovođa Prvog svetskog rata.Vojno obrazovanje stekao je na Artiljerijskoj školi u Beogradu i austrijskoj Streljačkoj školi, a na Vojnoj akademiji u Beogradu od 1898. do 1904. predavao je strategiju. U srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878. uspešno je komandovao bataljonom, kao i u Srpsko-bugarskom ratu 1885. a 1904. je penzionisan zbog sumnje da je neprijateljski raspoložen prema oficirima-zaverenicima koji su 1903. ubili kralja Aleksandra Obrenovića. Zbog situacije u kojoj se Srbija našla posle austrougaske aneksije Bosne i Hercegovine aktiviran je 1909. U Prvom balkanskom ratu iskazao se kao sjajan strateg i jedan je od najzaslužnijih za pobedu nad Turcima 1912. u Kumanovskoj bici. U Balkanskim ratovima i na početku Prvog svetskog rata bio je pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande. Na sopstvenu molbu 15. novembra 1914, tokom Kolubarske bitke, postavljen je za komandanta Prve armije koja je zapala u veoma tešku situaciju. Uspeo je izuzetnim taktičkim potezima da zaposedne Suvoborski greben, a potom energičnim dejstvima potpuno razbije austrougarske trupe. Kolubarska bitka, posle koje je Mišić dobio čin vojvode, bila je sukob 300.000 austrougarskih vojnika sa 120.000 srpskih vojnika. Kao načelnik štaba Vrhovne komande srpske vojske rukovodio je 1918. pripremama za proboj Solunskog fronta i potom nezadrživom ofanzivom srpske vojske. Proboj Solunskog fronta koji je izvršila srpska vojska doveo je do kapitulacije prvo Bugarske i Austro-Ugarske, a zatim i drugih, što je dovelo do pobede saveznika u Prvom svetskom ratu. Dela: "Strategija", "Srpsko-turski rat". Preveo je "Taktiku" Vilijema Balka. Posthumno su objavljena njegova sećanja: "Moje uspomene".

1870 - Odgovarajući na uvredljivu depešu kancelara Ota fon Bizmarka, koji je priželjkivao rat u želji da slomi prevlast Francuske u Evropi i ubrza ujedinjenje Nemačke pod vođstvom Pruske, francuski car Napoleon III je Pruskoj objavio rat. Poraz Francuske u ovom ratu označiće kraj takozvanog Drugog carstva i okončanje bonapartističkih tradicija.

1883 - Na brdu Stražilovo iznad Sremskih Karlovaca sahranjeni su posmrtni ostaci srpskog pisca Branka Radičevića, 30 godina posle njegove smrti u Beču. Bio je to povod za veliku nacionalnu manifestaciju Srba sa teritorije tadašnje Austro-Ugarske monarhije.

1893 - Rođen je ruski pisac Vladimir Vladimirovič Majakovski, utemeljivač ruskog futurizma, koji je uticao na brojne ruske i evropske pesnike. Dela: zbirke pesama i poema "Ja!", "Vladimir Majakovski", "Oblak u pantalonama", "Rat i svet", "Čovek", "Sve što je napisao Vladimir Majakovski", "150.000.000", "Majakovski se smeška", "Majakovski se smeje", "Majakovski se ruga", "Pesme o revoluciji", "O tome", "Vladimir Iljič Lenjin", "Dobro!", drame "Stenica", "Hladan tuš".

1900 - Otvoren je pariski metro.

1937 - U Beogradu su održane velike demonstracije povodom podnošenja Skupštini na ratifikaciju konkordata između Vatikana i Kraljevine Jugoslavije. U događaju nazvanom kasnije "Krvava litija", žandarmerija je sprečila manifestacije sveštenstva i manje grupe vernika Srpske pravoslavne crkve. Konkordat koji je 1935. sklopila vlada Milana Stojadinovića nije ratifikovan zbog pritiska javnog mnjenja. Prvi takav ugovor poznat kao "Vormski konkordat" sklopili su 1122. papa Kalikst II i car "Svetog Rimskog Carstva" Henrih V. Kraljevina Srbija je potpisala Konkordat sa Vatikanom 1914. Pod tim terminom podrazumevaju se pravni sporazumi pojedinih država sa Rimskom stolicom, kojima se reguliše status Katoličke crkve i njenih vernika.

1956 - Lideri Jugoslavije, Indije i Egipta Josip Broz, DŽavaharlal Nehru i Gamal Abdel Naser potpisali su tzv. Brionsku deklaraciju kojom su osudili blokovsku podelu sveta, što je bio prvi korak ka stvaranju Pokreta nesvrstanosti.

1996 - Predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić podneo je ostavku na sve javne funkcije.

2010 - Umro je Dejvid Voren, australijski izumitelj, pronalazač "crne kutije". Voren je počeo da radi na takvom uređaju 1953. nakon učešća u istrazi nesreće jednog aviona. Reč je o napravi za snimanje podataka o letu aviona kao i razgovora u pilotskoj kabini. Prototip koji se pojavio 1956. australijska Uprava za civilno vazduhoplovstvo odbacila je kao bezvredan. "Crna kutija" je danas obavezan, sastavni deo svih aviona.

2019 - Ramuš Haradinaj, čelnik vlade privremenih institucija u Prištini, podneo je neopozivu ostavku. Kao razlog ostavke naveo je poziv Specijalnog suda, koji ga je odredio kao osumnjičenog za zločine.

(RTV)