Da li je svim imperijama kraj u Avganistanu?

(www.countercurrents.org, Indija)
Postoji zanimljiva sličnost između sovjetske i američke okupacije Avganistana u poslednjih 30 godina, u periodu od 1979. do 2009. godine, ali najpre dajte da se ukratko osvrnemo na istoriju te zemlje, koja je bila interesantna za sve imperije, pored ostalih i za imperiju Aleksandra, 330. godine pre rođenja Hrista, ali i za Mongole u 13. veku.

Reč „avgan“ je persijskog porekla. Istoričar i putnik Ibn Batut (Ibn Battut), koji je 1333. godine posetio Kabul, pisao je o tome, da „stanovništvo grada čine Persijanci, koje nazivaju Avganistancima“. „Stan“ na persijskom jeziku znači „mesto“. Zato na jeziku persijanaca Avganistan znači „mesto Avganistanaca“. Puštuni (koji su se ranije nazivali Avganistancima) osnovno je pleme savremenog Avganistana. Od 30-milionskog stanovništva Avganistana 45 procenata (ili 13 miliona) čine Avganistanci, a još 28 miliona Avganistanaca živi u severo-zapadnom i plemenskom pojasu (FATA) u Pakistanu. Taj deo Avganistana je anektirala Velika Britanija i pripojen je Indiji krajem 19. veka. Avganistan je 275. godine pre rođenja Hrista bio poznat kao Ariana. Kasnije je teritorija, koja je uključivala Istočni Iran, severo-zapadni Pakistan, plemenski pojas FATA, čitav Tadžikistan i južni deo Turkmenije dobio naziv Horasan (Khorasan). Drugi muslimanski halif Umar ibn-al Hatab (Omar ibn al-Khattab) naneo je poraz persijskim sasanidima 637. godine po rođenju Hrista, i do 640. godine ta teritorija je postala deo Islamske imperije, zajedno sa regionom Horasan. Za vreme Islamske imperije taj region i dalje se nazivao Horasan, a druga dva regiona zvali su se Erak-e-Arab (Arapski Irak) i Eark-e-Ajam (Iran, ili nearapski Irak).

Sa geostrateškog gledišta Avganistan, lišen izlaska na more, predstavlja vrata koja spaja Bliski Istok, Evropu, Rusiju, Kinu i Indijski okean. Cilj „Velike igre“ u startu se sastojao u tome, da se kontrolišu ta vrata kao deo trgovačkog puta, ali je danas Avganistan postao izuzetno važan kao tranzitna maršuta prema Indijskom okeanu za tranzit ogromnih rezervi energenata iz Kaspijskog regiona preko Pakistana i Irana. Kontrola nad Kaspijem osigurala bi Zapadu monopolski položaj u tom regionu, a takođe bi mu stavila na raspolaganje moćnu polugu za pritisak na Rusiju i Kinu.

Istorija Avganistana je prebogata da bi smo je ovde ukratko izložili, ali je značajno istaći da je on bio deo Persije od trenutka formiranja doislamske imperije sasanida 224. godine po Hristovom rođenju, a Avganistanci su po svom poreklu – Persijanci.

Alijansa SAD – NATO Avganistance naziva Talibanima. Taliban je ideološki pokret, osnovan u Pakistanu 1979. godine pomoću Amerikanaca radi suprostavljanja sovjetskom upadu u Avganistan. Većinu članova Talibana, koji su ratovali protiv Sovjeta, činili su Avganistanci iz severo-zapadnog dela Pakistana, FATA i Avganistana, ali je među njima bilo takođe i Arapa, Uzbeka i Tadžika iz severnih provincija Avganistana (Severna alijansa). Članovi Talibana, koji su postali žrtve cionističkog genocida, bez Arapa i bez Severne alijanse, danas se zalažu protiv američkih okupatora u Avganistanu i njihovih saveznika u NATO.

Supersile se ruše iznutra. Postoje dva značajna faktora, koji izazivaju to unutrašnje razaranje. Pogledajte na te faktore kao na balon. Balon može da se širi samo do određene granice svoje elastičnosti, i jedino određena količina vazduha može se smestiti u taj balon pre nego što on pukne.

Prvi faktor – to je širenje političke i vojne kontrole imperije. Sovjetska sfera širila se na Tadžikistan, Azerbajdžan i Uzbekistan u Aziji, a potom je zona uticaja Sovjeta od svojih zapadnih granica odlazila u dubinu lociranu u Evropi, u Čehoslovačku. Polovina Evrope nalazila se pod komunističkim uticajem – tu su Letonija, Estonija, Belorusija, Litvanija, Poljska, Jugoslavija, Mađarska, Bugarska, Slovačka, Albanija i Rumunija. Te zemlje su se u ekonomskom, vojnom, industrijskom i političkom pogledu podčinjavale Sovjetskom Savezu. Kremlj je načinio stratešku grešku, upustivši se u avanturu u Avganistanu 1979. godine, iako su Sovjeti dobro znali za sve one poraze koje su imperije pretrpele u toj zemlji. Sovjetski Savez bio je siguran u to, da će se ako ne pre, a ono sigurno kasnije, obresti na toplim vodama Indijskog okeana. Kremlj je doživeo politički i vojni poraz u Avganistanu 1989. godine. SAD treba da zahvale Avganistancima za taj poraz.

Drugi faktor – to je širenje sfere ekonomske kontrole imperije. Sovjetski Savez suočio se sa ozbiljnim ekonomskim teškoćama nakon što se upustio u vojnu avanturu u Avganistanu. Moskva se počela urušavati iznutra, jer nije bila kadra da nosi ekonomsko, političko i vojno breme tokom deset godina rata, od 1979. do 1989. godine. I čim su se ekonomski temelji Moskve zaljuljali, čopor vukova SAD-NATO stupio je u akciju kako bi politički dokusurio neprijatelja na njegovim daljim odbrambenim prilazima Poljskoj i Čehoslovačkoj. Evropskom komunističkom bloku nije ostajalo ništa drugo do da se ujedini sa zapadnim kapitalističkim sistemom, a takođe sa NATO. Do 2000. godine od Sovjetskog Saveza već nije ostalo ništa, a Rusija se smatrala slabom državom. Tada su cionisti isplanirali upad u Avganistan oktobra 2001. godine pod izgovorom da se bore protiv Al-Kaide, protiv Osame bin Ladena i mule Omara, koje su smatrali odgovornim za terorističke akte u SAD 11. septembra 2001. godine.

Danas na raspolaganju imamo istorijsku pouku, koja može biti ponuđena SAD i njihovim evropskim partnerima u NATO. Nezavisno od toga da li Zapad vidi slova na zidu ili ne, činjenica je da je kapitalistički Zapad u vojnom, industrijskom, političkom i ekonomskom pogledu značajno oslabio upravo zbog skoro devetogodišnje avanture u Avganistanu i Iraku. Ekonomska bolest sa istočne obale SAD prenela se preko Atlantika u Evropu, što će izazvati pukotine u sferi vojne kontrole u Avganistanu. Onako kako se svojevremeno Zapad uključio u igru zarad toga da bi se obračunao sa Sovjetima u Evropi, tako se sada još jedan čopor vukova pritajio u senci pred izvršenjem ubistva. Svet za sada može videti jedino maglovite konture tog raznolikog vučjeg čopora, koji ratuje u planinama Horasana. Još jednu godinu, i alijansa SAD – NATO izjednačiće se sa sovjetskim pokazateljima u svojoj strateškoj grešci, vezanoj za upad u Avganistan. Rusija i Velika Britanija nisu prestale da postoje kao zemlje, ali su kao imperije ostale samo u istorijskim udžbenicima. Sasvim je verovatno da će i buduća pokolenja o američkoj imperiji moći da čitaju jedino u knjigama istorije, iako SAD kao država neće nestati sa geografskih mapa.

Zanimljivo je da je velika Britanska Imperija takođe doživela delimični poraz u Avganistanu, i kraj te imperije dogodio se na teritoriji tog dragocenog ekonomskog brilijanta pod nazivnom indijski subkontinent. I ne ispada li sada tako, da se Avganistanci (iz Horasana) pripremaju da nanesu definitivni poraz Britancima kao delu NATO?

(Preveo Rajko Dosković)