Na današnji dan: Vojska Hrvatske započela agresiju na Republiku Srpsku Krajinu u akciji "Bljesak"

Na današnji dan 1995. godine Vojska Hrvatske otpočela je akciju "Bljesak", agresiju na zapadnu Slavoniju, i zauzela taj deo Republike Srpske Krajine za dva dana. Prema izvorima Srpske pravoslavne crkve, ubijeno je najmanje 3.000 srpskih civila. Iz tog područja izbeglo je više desetina hiljada Srba, starosedelaca u zapadnoj Slavoniji.

Tokom dvodnevne operacije "Bljesak", koja je počela 1. maja 1995. godine oko pet sati ujutro artiljerijskim napadom na Pakrac, hrvatska vojska preuzela je kontrolu nad zapadnom Slavonijom.

U akciji "Bljesak" stradao je veliki broj srpskih civila, a oko 30.000 njih je napustilo to područje.

Dan po otpočinjanju akcije "Bljesak" bivši predsednik RSK Milan Martić naredio je raketiranje Zagreba koje je trajalo dva dana, zbog čega je kasnije optužen pred Haškim sudom i osuđen na 35 godina zatvora. Snage bivše RSK ispalile su na grad 23 projektila i tada je poginulo šest ljudi, a 176 osoba je ranjeno.

Zbog ratnih zločina počinjenih u akciji "Bljesak" i "Oluja" Tribunal za ratne zločine u Hagu pripremao je optužnicu protiv tadašnjeg predsednika Hrvatske Franje Tuđmana (preminuo 1999). U aprilu 2001. haški istražitelji saslušali su bivšeg načelnika GS Hrvatske vojske Petra Stipetića, ali je on nakon sprovedene istrage oslobođen sumnji za zločine počinjene tokom akcija "Medački džep", "Bljesak" i "Oluja".

Haški istražitelji su, takođe, saslušali više osumnjičenih hrvatskih oficira, ali protiv njih nisu podignute optužnice.

U julu 2005. godine Tužilaštvo je primilo prijavu protiv generala Mladena Kruljca, zbog ratnog zločina u zapadnoj Slavoniji u vreme operacije "Bljesak". Ta prijava prosleđena je i nadležnom tužilaštvu u Slavonskom Brodu, ali protiv njega nikada nije podignuta optužnica.

Mesec dana kasnije, povodom 10. godišnjice akcije Oluja, kojom su hrvatske snage povratile kontrolu nad Kninskom krajinom, tadašnji predsednik Hrvatske Stjepan Mesić unapredio je Kruljca u čin general-pukovnika.

U julu 2010. na mesnom groblju u selu Medari u blizini Nove Gradiške u zapadnoj Slavoniji, ekshumirano je 28 tela, među njima i dece, iz zajedničke grobnice nastale tokom akcije "Bljesak". U maju 2011. godine ekshumirano je 48 Srba ubijenih i toj akciji na mesnom groblju u selu Vrboljani, a godinu dana kasnije u opštini Novska još 28 tela.

Dokumentaciono-informativni centar "Veritas" saopštio je , u novembru 2011. godine , da je u Zagrebu identifikovano 14 posmrtnih ostataka Srba koji su poginuli u akciji hrvatske vojske i policije "Bljesak".

Komisija za nestala lica Vlade Srbije je saopštila da su na grobljima u Medarima, Okućanima i Vrbovljanima do sada ekshumirani posmrtni ostaci 110 žrtava te vojno-policijske akcije.

Danas je četvrtak, 1. maj, 121. dan 2014. Do kraja godine ima 244 dana.

Ostali događaji

1218 - Rođen je Rudolf I, osnivač dinastije Habzburg. Vladao je od 1273. do smrti 1291. U bici na Moravskom polju 1278. pobedio je češkog kralja Otokara II Pšemisla i od njega otrgnuo Austriju, Kranjsku i Štajersku, koje su, sa docnije pripojenom Koruškom, postale nasledne habzburške zemlje, čime je udaren temelj kasnije austrijske monarhije.

1672 - Rođen je engleski pisac i političar DŽozef Adison, kojeg su proslavili duhoviti, jasni i jezički elegantni eseji. Većinu tih moralističko-racionalističkih eseja objavljivao je u listovima "Tatler" i "Spektator", kojeg je u martu 1711. osnovao s Ričardom Stilom. Napisao je i tragediju "Katon", a esejima je znatno uticao na srpskog prosvetitelja Dositeja Obradovića.

1778 - U Somboru je počela s radom škola, poznata kao "Norma". Radila je do 1811. a od 3. novembra 1812. njenu ulogu preuzela je Učiteljska škola u Sent Andreji. Četiri godine potom škola je vraćena u Sombor.

1779 - Subotica je dobila status Slobodnog kraljevskog grada pod imenom Maria Terezianštat. Grad je tada dobio i službeni grb barokne heraldičke forme koji je zvanični grb grada i sada.

1853 - U Srpskoj Vojvodini i Tamiškom Banatu, kako je glasio zvanični naziv srpske autonomne Vojvodine u Habzburškoj Austriji, stupio je na snagu Opšti austrijski građanski zakonik.

1866 - U Srbiji su puštene u promet prve poštanske marke.

1873 - Škotski lekar, misionar i istraživač Afrike Dejvid Livingston, koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mestu Čitambo u sadašnjoj Zambiji. Prvi je istraživao pustinju Kalahari, basen reke Zambezi, jezero Njasa i druga afrička jezera i izvorište reke Kongo. Više od 30 godina je proveo u Africi. Sahranjen je u Vestminsterskoj katedrali u Londonu.

1886 - U Čikagu je 40.000 američkih radnika stupilo u štrajk, zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli "tri osmice" - po osam sati rada, odmora i slobodnog vremena. U sukobu sa policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika, a veliki broj je uhapšen. Pet radničkih vođa osuđeno je na smrt, a trojica na robiju. Na Prvom kongresu Druge internacionale 1889. odlučeno je da se svake godine 1. maja masovno demonstrira u znak sećanja na čikaške radnike.

1894 - U Srbiji je prvi put svečano proslavljen 1. maj. Proslava je organizovana u Beogradu, Šapcu, Negotinu, Kragujevcu, Požarevcu, Obrenovcu i Bajinoj Bašti. Proslave su poprimile masovniji karakter posle osnivanja Glavnog radničkog saveza i Srpske socijaldemokratske stranke 1903.

1904 - Umro je češki kompozitor Antonjin Dvoržak, jedan od tvoraca češke nacionalne škole. Bio je sledbenik romantičarskog neoklasicizma Johana Bramsa. Dela: opere "Rusalka", "Jakobin", "Đavo i Kaća", devet simfonija, uključujući čuvenu "Simfoniju iz Novog sveta", orkestarska kompozicija "Slovenske igre", "Koncert za violončelo i orkestar br. 2 u h-molu", "Koncert za violinu i orkestar u a-molu", koncerti za klavir i orkestar, kamerna muzika.

1923 - Rođen je američki pisac DŽozef Heler, koji je iskustva iz vazduhoplovstva SAD, u kojem je služio u Drugom svetskom ratu, oživeo u crnohumornom romanu "Kvaka 22". U toj apsurdnoj, tehnički originalnoj i moralno angažovanoj satiri militarizma, podvrgao je kritici funkcionisanje savremene države. Ostala dela: romani "Nešto se desilo", "Dobar kao zlato", drama "Bombardovali smo u Njuhejvnu".

1924 - Rođen je srpski kompozitor Enriko Josif, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Njegov kompozitorski opus izuzetno je bogat i raznolik, uključujući Lirsku simfoniju za četiri flaute, harfu i gudački orkestar, "Snoviđenja" za flautu, harfu i klavir, "Tri psalma" za klavir, "Smrt Stefana Dečanskog". Osim komponovanja i pedagoškog rada, bavio se i muzičkom kritikom, esejistikom i publicistikom, takođe, veoma uspešno.

1931 - Zvanično je otvoren 102 sprata visoki oblakoder Empajer stejt bilding u Njujorku, u to vreme naviša zgrada u svetu.

1945 - Jedinice Četvrte armije NV Jugoslavije izbile su u Drugom svetskom ratu na reku Soču i zauzele Trst, Goricu i Tržič.

1945 - U bunkeru u Berlinu samoubistvo je izvršio šef nemačke propagande u Drugom svetskom ratu Jozef Gebels.

1960 - Duboko iznad sovjetske teritorije oboren je američki špijunski avion "U-2". Pilot Frensis Pauers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.

1978 - Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovek koji je uspeo da sam dopre do Severnog pola.

1993 - Umro je bivši francuski predsednik vlade, socijalista Pjer Beregovoa, koji je prethodno pucao u sebe.

1993 - Predsednika Šri Lanke Ranasingea Premadasu u Kolombu je tokom prvomajske proslave bombom ubio atentator-samoubica.

1994 - Brazilski automobilski as Ajrton Sena poginuo je na stazi u Imoli, tokom trke za "Gran Pri San Marina". Titulu prvaka sveta u "Formuli 1" osvajao je 1988, 1990. i 1991. U Brazilu je imao status nacionalnog heroja i njegova pogibija je doživljena kao nacionalna tragedija.

1999 - U putničkom autobusu "Niš-ekspresa", prepolovljenom projektilom iz NATO aviona dok je prelazio most u Lužanima, 18 kilometara severno od Prištine, ubijeno je najmanje 60 ljudi, uključujući 15 dece. Most nije uništen, a napad je izveden oko podneva, pri potpuno vedrom vremenu, što znači da su piloti jasno videli šta gađaju. Vozila hitne pomoći gađana su oko 50 minuta potom i pri tom je teško ranjen jedan lekar.

2002 - U Holandiji je zakon o eutanaziji stupio na snagu, godinu dana pošto je skupština izglasala odluku kojom je ta zemlja postala prva u svetu u kojoj je dozvoljeno ubistvo iz milosrđa.

2004 - Na ceremoniji u Briselu svečano su podignute na jarbol zastave 10 novih članica Evropske unije, čime je obeleženo istorijsko širenje EU na istok.

2005 - U napadu bombaša samoubice na pogrebnu povorku u gradu Tal Afaru, na severu Iraka, poginulo je najmanje 25 ljudi, a 30 je povređeno.

2006 - Islamski ekstremisti ubili su najmanje 35 Hindusa u indijskom delu Kašmira. Napad se dogodio u dva sela u oblasti Doda, na oko 170 kilometara od DŽamua, zimske prestonice indijske države DŽamu i Kašmir. Nijedna ekstremistička grupa nije preuzela odgovornost za napad. Desetak pobunjeničkih grupa bori se za nezavisnost indijskog dela Kašmira ili njegovo pripajanje Pakistanu.

2009 - U Švedskoj je stupio na snagu zakon kojim je omogućeno homoseksualcima da se venčavaju i u crkvi. Švedska je tako postala druga zemlja na svetu, posle Norveške, u kojoj je ovakav čin ozakonjen.

2012 - Preminuo je Milan Tanasković, dugogodišnji generalni sekretar trke "Kroz Jugoslaviju" i Biciklističkog saveza Jugoslavije. Bio je jedan od najistaknutijih poslenika na polju biciklističkog sporta u Srbiji.

(Tanjug)