četvrtak, 12. novembar 2015. | |
Na današnji dan 1956. počelo je sa radom beogradsko pozorišt Atelje 212. U adaptiranom delu zgrade "Borbe" (izvorno zgrada lista "Vreme") beogradsko pozorište "Atelje 212" počelo je s radom, izvođenjem Geteovog "Fausta" u režiji Mire Trailović. Želja je bila da se napravi teatar u kome će se prikazivati komadi, avangardni u odnosu na ostala pozorišta. Na današnji dan 1920. godine pod pritiskom Britanije i Francuske, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca potpisala je Rapalski sporazum kojim je određeno da Istra, Julijska krajina, Zadar i ostrva Cres, Lošinj, Lastovo i Palagruža jesu italijanska teritorija. Godine 1924. Italija je anektirala i Fiume (danas Rijeka) do tada slobodni grad. Danas je četvrtak, 12. novembar. Do kraja godine ima 49 dana. 1554 - Parlament Engleske ponovo je odobrio ispovedanje rimokatolicizma. 1812 - Na zaleđenoj reci Berezini od ruske topovske paljbe i u jurišima kozaka poginulo je oko 25.000 vojnika razbijene armije francuskog cara Napoleona I koja se povlačila iz Moskve. Posle debakla na Berezini, Napoleon je pobegao s malom pratnjom u Pariz uz obećanje da će podići novu armiju od 300.000 ljudi, ali je poraz u Rusiji bio početak kraja njegove imperije. 1833 - Rođen je ruski kompozitor Aleksandar Porfirijevič Borodin, pripadnik neformalne muzičke grupe "Velika petorica" i utemeljivač ruske simfonijske i kamerne muzike. Po obrazovanju bio je lekar i hemičar i radio je kao univerzitetski profesor. Kao dečak svirao je flautu i klavir, kasnije i violončelo. Inspirisao se ruskom narodnom muzikom, narodnim pričama, legendama i istočnjačkim folklorom. Dela: opera "Knez Igor", simfonija br. 2 ("Bagatirska simfonija"), simfonijska slika "U srednjoj Aziji". 1839 - Donet je Vojni zakon kojim je, između ostalog, određen sistem bezbednosti vojske tadašnje Kneževine Srbije. Datum donošenja ovog zakona prihvaćen je kao Dan Vojnobezbednosne agencije Vojske Srbije. 1840 - Rođen je francuski vajar Ogist Roden, jedan od najvećih umetnika kraja 19. i početka 20. veka, čije je delo objedinilo romantičarski duh i moderne težnje i presudno je uticalo na evropsko vajarstvo. Skulpture: "Mislilac", "Poljubac", "Balzak", "Građani Kalea", "Vrata pakla", "Večni idol", "Proleće", "Čovek slomljenog nosa", biste, aktovi. 1866 - Rođen je kineski revolucionar i državnik Sun Jat Sen, prvi predsednik Kine nakon rušenja monarhije. Borbu za stvaranje republike je počeo 1894. a 1905. je osnovao Saveznu ligu (Tun-men-hoj) iz koje je 1912. nastala stranka Kuomintang. Savezna liga je 1911. povela revoluciju u kojoj je zbačena dinastija Mandžu i proglašena republika čiji je predsednik postao Sun. Prvi kongres Kuomintanga prihvatio je 1924. njegova programska načela: Za nacionalno oslobođenje Kine potrebna je podrška Sovjetskog Saveza, demokratija nije moguća bez saradnje s komunistima, a blagostanje naroda bez poboljšanja uslova života najširih slojeva. Posle njegove smrti 1925. prokomunistička linija je napušstena i vođstvo stranke je preuzelo desno krilo Čang Kaj Šeka. 1912 - Španskog predsednika vlade Hosea Kanalehasa ubio je anarhista Manuel Pardinas, koji je potom izvršio samoubistvo. 1912 - Spasilačka ekipa pronašla je na Antarktiku posmrtne ostatke engleskog polarnog istraživača kapetana Roberta Skota i njegovih pratilaca. Pretpostavlja se da su on i članovi njegove ekspedicije umrli u martu 1912. pri povratku s Južnog pola. 1918 - Proglašena je prva austrijska republika, dan posle kapitulacije Nemačke u Prvom svetskom ratu i abdikacije cara Karla I - poslednjeg vladara iz kuće Habzburg. 1919 - Engleski piloti Ros i Kejt Smit poleteli su iz Haunsloua kod Londona na prvi let od Velike Britanije do Australije. Njih dvoje je u australijski grad Darvin sletelo 13. decembra 1919. 1927 - Lav Trocki je, pod optužbom da se borio za vlast posle smrti Lenjina, isključen iz vladajuće boljševičke partije, a Staljin je postao neprikosnoveni lider Sovjetske države. Iz zemlje je proteran 1929. a 1940. je ubijen u Meksiku. 1929 - Rođena je američka filmska glumica Grejs Keli, koja je posle udaje 1956. za kneza od Monaka Renijea III iz kuće Grimaldi, postala vladarka Monaka. Filmovi: "Tačno u podne", "Provincijalka" (Oskar), "Pozovi M radi ubistva", "Visoko društvo", "Dvorišni prozor". 1933 - Nacional-socijalistička radnička partija Adolfa Hitlera dobila je izbore i preuzela vlast u Nemačkoj. 1937 - Japanci su okupirali kineski grad Šangaj. 1941 - Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu zaustavila nadiranje nemačkih snaga prema Moskvi. 1942 - Britanska Osma armija generala Bernarda Montgomerija ponovo je u Drugom svetskom ratu zauzela Tobruk u Libiji, zarobivši najmanje 30.000 nemačkih i italijanskih vojnika, i nastavila da preko Sahare goni razbijeni Afrički korpus nemačkog generala Ervina Romela. 1944 - U fjordu Tromzo na severu Norveške saveznici su u Drugom svetskom ratu potopili "Tirpic", poslednji veliki ratni brod Nemačke. 1948 - Na smrt su zbog ratnih zločina osuđeni bivši predsednik vlade general Hideki Tođo i još šest japanskih zvaničnika u Drugom svetskom ratu. 1956 - Novi mađarski lider Janoš Kadar odbio je ulazak posmatrača Ujedinjenih nacija u Mađarsku. 1961 - Rođena je rumunska gimnastičarka Nađa Komaneči, koja je za izvođenje jedne vežbe na Olimpijskim igrama u Montrealu 1976. prva u istoriji gimnastike, dobila najvišu moguću ocenu 10. 1969 - Ruski pisac Aleksandar Solženjicin izbačen je iz Saveza sovjetskih pisaca, s obrazloženjem da je njegovo ponašanje "antidruštveno". 1970 - Snažan ciklon i visoki talasi usmrtili su najmanje 200.000 ljudi u Istočnom Pakistanu (sadašnji Bangladeš). 1974 - Zbog politike aparthejda, Južna Afrika je suspendovana iz Generalne skupštine UN. 1977 - U zatvorskoj ćeliji je izvršila samoubistvo Ingrid Šubert, jedan od osnivača zapadnonemačke komunističke terorističke grupe "Bader-Majnhof". 1981 - Američki spejs-šatl "Kolumbija" je drugi put poleteo u orbitu oko Zemlje, postavši prvo svemirsko vozilo koje je upotrebljeno više od jednom. 1982 - Jurij Andropov izabran je za generalnog sekretara Centralnog komiteta Komunističke partije Sovjetskog Saveza, dan posle smrti Leonida Brežnjeva. 1989 - Umrla je španska revolucionarka Dolores Ibaruri, nazvana La Pasionarija, predsednica Komunističke partije Španije, jedno od najslavnijih imena Španskog građanskog rata. Pripisana joj je parola "No pasaran" (neće proći) - parola koja je nastala prilikom napada na Madrid od strane frankista. Posle pada Republike provela je 38 godina u inostranstvu, najviše u Sovjetskom Savezu. Vratila se u svoju zemlju 1977. i postala član kortesa (španska skupština). 1990 - Princ Akihito krunisan je za cara (mikado) Japana. 1991 - U Istočnom Timoru je došlo do sukoba indonežanske vojske i pobunjenika - separatista, pri čemu je bilo desetine žrtava. Do 1951. Istočni Timor bio je portugalska kolonija, potom prekomorska provincija kojoj je bivša metropola 1973. dala autonomiju, a 1974. pravo na samoopredeljenje, što je potvrdila i Generalna skupština UN. Indonezija je Istočni Timor pripojila u decembru 1975. a nezavisnost mu je priznata 2002. 1995 - U Erdutu i Zagrebu potpisan je sporazum o Sremsko-baranjskoj oblasti, kojim je predviđen jednogodišnji prelazni period pod međunarodnom upravom, s mogućnošću produženja za još 12 meseci. 1996 - U sudaru, iznad Indije, dva putnička aviona iz Saudi Arabije i Kazahstana poginulo je 349 ljudi. 1999 - U zemljotresu u Turskoj, s epicentrom kod grada Dušče 170 kilometara istočno od Istanbula, poginulo je najmanje 550 ljudi. 1999 - Na području planine Bajgora, 12 kilometara severoistočno od Kosovske Mitrovice, srušio se avion Svetskog programa UN za hranu tipa "ATR-42" i nesreću nije preživeo niko od 21 putnika i tri člana posade. 2001 - Avion kompanije "Ameriken erlajnz" tipa "Erbas A 300" sa 260 putnika i članova posade srušio se neposredno posle poletanja na njujoršku četvrt Kvins, što nije preživeo niko u letilici, a poginulo je i pet ljudi u razorenim kućama. 2003 - U samoubilačkom napadu islamskih terorista u Nasiriji na jugu Iraka, u eksploziji kamiona ispred baze italijanske vojne policije poginulo je 19 Italijana i devet Iračana. 2006 - Bombaš samoubica ubio je 35, a ranio 58 ljudi u regrutnom centru iračke policije u Bagdadu. Napadač je, opasan eksplozivom uspeo da uđe u regrutni centar iračke policije, a zatim je aktivirao eksploziv. 2007 - Umro je američki pisac Ajra Levin, autor čuvenog romana "Rozmarina beba". Levin je bio pisac trilera i horor priča a pisao je i za televiziju i za Brodvej.Na osnovu njegovih knjiga snimljeno je više filmova kao što su "Rozmarina beba" sa Miom Farou, "Momci iz Brazila" sa Gregorijem Pekom i Lorensom Olivijeom i "Sliver" sa Šeron Stoun i Tomom Berindžerom u glavnim ulogama. (RT Vojvodine) |