Danas se obeležava Dan sećanja na srpske žrtve u Drugom svetskom ratu. Veliki školski čas u Šumaricama – sećanje na streljane civile, đake i nastavnike

 Pre 83 godine u kragujevačkim Šumaricama streljano je oko 3.000 nedužnih građana, među kojima je bilo i oko tri stotine đaka i nastavnika. U Srbiji se 21. oktobar obeležava kao Dan sećanja na srpske žrtve u Drugom svetskom ratu.

Streljanje u Kragujevcu 21. oktobra 1941. godine - jedan je od najvećih ratnih zločina nemačke vojske u Drugom svetskom ratu na teritoriji bivše Jugoslavije. Tog dana su nemačke okupacione snage u Kragujevcu streljale oko 3.000 nedužnih civila, među kojima i oko 300 đaka i nastavnika tadašnje Muške gimnazije.

Sto za jednog

Streljanje je bilo odmazda za pogibiju deset i ranjavanje 26 nemačkih vojnika u napadu partizana 16. oktobra 1941. na Treći bataljon 749. pešadijskog puka Vermahta.

Odmazdu su Nemci otpočeli već u nedelju, 19. oktobra, u selima Maršiću, Ilićevu, i Grošnici. Tada je, prema istorijskim izvorima streljano 416 meštana. Ipak, 416 meštana nije bilo ni blizu kvote koje su Nemaci tada napisali: "100 za jednog". 

Da bi ispunili tu kvotu, oni su 20. oktobra počeli da hapse gradane Kragujevca i da ih 21. oktobra strelaju.

Hapsili su Kragujevčane po ulicama, kafanama, školama.

Skoro da niko nije pokušao da pobegne, plašeći se posledica za svoje porodice, Nemci su se poslužili trikom da je sve zbog zamene ličnih karata.

Uhapšene ljude su zatvorili u kasarnu "Tanasko Rajić" i odatle ih odveli na streljanje 21. oktobra.

Za tri dana je strelano oko 3.000 ljudi, a među njima i mnogo dece i to ne samo u Kragujevcu nego i u Jadru i Kraljevu.

Kragujevačka tragedija je, kako istoričari posmatraju, bila poznata u Drugom svetskom ratu pošto se desila i gotovo odmah je postala simbol stradanja dece i civilizacije u današnjem Jugoslaviji u Drugom svetu. 

Krvava bajka

Spomen park "Kragujevački oktobar", u okviru kog je i muzej "21. oktobar", kao i pesme Desanke Maksimović "Krvava bajka" čuvaju sećanje na streljane građe.

"Kameni spavač" u Spomen-parku "Kragujevački oktobar"

U Muzeju "21. oktobar" su, između ostalog, izložene lične stvari stradale dece - kape, đačke knjige, ordni, dokumenta, sve ono što su imali kod sebe kada su strelani. 

Prvo okupljanje porodica i rodbine nastradalih u Šumaricama održano je 1944. godine.

Spomen-park "Kragujevački oktobar" osnovan je 1953. godine sa željama da čuva spomen na strelanu decu i građanstvo, da neguje kulturu sećanja i širi ideju mira i tolerantne promene i u istoriji.

Veliki školski čas kraj spomenika strelanih đaka i profesora održavanja se od 1971. godine.

(RTS)