Danas je praznik Sveti Sava

 Škole širom Srbije obeležavaju školsku slavu Savindan, u čast Svetog Save, utemeljivača obrazovanja i prvog srpskog arhiepiskopa.

Savindan, slava u čast utemeljivača obrazovanja i prvog srpskog arhiepiskopa Svetog Save, obeležava se u školama širom Srbije. Praznik se u školama tradicionalno obeležava kao radni dan, ali bez nastave, uz akademije i svečane priredbe.

Ministar prosvete i nauke Žarko Obradović uručiće u Vladi Srbije tradicionalne Svetosavske nagrade za doprinos razvoju obrazovanja, dok će u večernjim satima, u Centru "Sava" biti održana tradicionalna Svetosavska akademija.

Predsednica Skupštine Slavica Đukić Dejanović prisustvovaće Svetosavskoj akademiji u Skoplju.

Obeležavanje Savindana kao školske slave počelo je prvih decenija 19. veka. Prema nekim podacima, u Zemunu je 1812. godine osnovan školski fond koji je propisao da se Sveti Sava ima obeležavati kao zaštitnik srpskih škola.

Do opšteg prihvatanja Svetog Save kao školskog zaštitnika išlo se, međutim, postepeno. Matica srpska od osnivanja 1826. godine obeležavala ga je kao zaštitnika, ali i kao imendan dobrotvora Matice Save Tekelije.

Sveti Sava ustanovljen je za školsku slavu odlukom Sovjeta Knjaževstva Srbskog 2. januara 1840. godine, na predlog Atanasija Nikolića, rektora Liceja u Kragujevcu.

U odluci Popečiteljskog presvještenija predstavnici državne i crkvene vlasti propisali su da se Sveti Sava proglašava za patrona svih naših škola i da se od tada mora svečano proslavljati.

Sveti Sava se smatra začetnikom srpske srednjovekovne književnosti. Njegovo svetovno ime bilo je Rastko, rodio se 1169. godine i bio je najmlađi sin srpskog župana Stefana Nemanje (Sveti Simeon).

Sveti Sava je napisao manastirske tipike - Karejski, Hilandarski i Studenički. Prevodio je sa grčkog i posrbio važne pravno-teološke tekstove "Zakonopravilo", što je prevod Justinijanove "Šeste novele". To važno pravno delo određuje odnose crkve i države putem takozvane simfonije.

Prevodio je Hipokrata i Galena i prikupljao srednjovekovne medicinske zapise, od kojih je nastao "Hilandarski medicinski kodeks". U Hilandaru je 1198. godine osnovao prvu bolnicu.

Izdvojio je najbitnije iz srpske tradicije, oplemenio je i povezao sa najvećim duhovnim i civilizacijskim dostignućima svog vremena. Veoma mlad, oko 1192. godine, otišao je u Svetu Goru, gde se zamonašio u ruskom manastiru Sveti Pantelejmon.

U Nikeji je 1219. od vizantijskog cara Teodora Laskarisa i vaseljenskog patrijarha Manojla i Haritopula izdejstvovao autokefalnost (samostalnost) srpske crkve i srpsku arhiepiskopiju, za čije je središte odredio manastir Žiču.

Bio je neobično vešt i u državno-diplomatskim poslovima, 1208. godine u manastiru Studenica nad očevim telom, koje je preneo sa Svete Gore, izmirio je svoju zavađenu braću Vukana i Stefana.

Preminuo je u tadašnjoj bugarskoj prestonici Trnovu 25. januara 1236. godine, na povratku iz hodočašća u Jerusalim, posle jedne diplomatske misije za Bugarsku arhiepiskopiju. Prema zapisima iz tog vremena, glas o njegovoj smrti stigao je u Srbiju 27. januara, pa se u SPC na taj dan služe liturgije.

Njegove mošti su iz Trnova prenete i sahranjene u manastiru Mileševa 6. maja 1237. godine. Mošti je spalio Sinan Paša 1594. godine na Vračaru. Na tom mestu sada je spomen hram posvećen Svetom Savi.

(RTS)