Apel za očuvanje statusa Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici - Nismo „paralelna institucija“, već deo sistema države Srbije

Imajući u vidu preambulu Ustava Republike Srbije u kojoj se izričito navodi da je ”Pokrajina Kosovo i Metohija sastavni deo teritorije Srbije, da ima položaj suštinske autonomije u okviru suverene države Srbije i da iz takvog položaja Pokrajine Kosovo i Metohija slede ustavne obaveze svih državnih organa da zastupaju i štite državne interese Srbije na Kosovu i Metohiji u svim unutrašnjim i spoljnim političkim odnosima”, ulogu i odgovornost članova univerzitetske akademske zajednice a posebno našu dužnost da tumačimo istinu i stvarnost u kojoj srpski narod na prostoru AP Kosovo i Metohija opstaje, svedoci smo svakodnevnog urušavanja teritorijalnog integriteta i suvereniteta Republike Srbije i masovnog kršenja elementarnih ljudskih prava Srba u AP Kosovo i Metohija od strane albanskih vlasti u Prištini, kao i pasivnosti svih međunarodnih organizacija i misija na Kosovu i Metohiji.

Izražavamo posebno nezadovoljstvo zbog kontinuiranog kršenja Rezolucije Saveta bezbednosti Ujedinjenih Nacija br. 1244 i zabrinutost zbog svakodnevnog sistematskog terora i represivnih mera koje nad Srbima na Kosovu i Metohiji i institucijama Republike Srbije na Kosovu i Metohiji, uprkos ustupcima učinjenim na štetu ustavnopravnog poretka Republike Srbije, sprovode vlasti Prištine.

Dosadašnja iskustva i rezultati briselskog pregovaračkog procesa ukazuju da interesi Republike Srbije i srpskog naroda na Kosovu i Metohiji nisu adekvatno zaštićeni, uprkos krupnim pravno-političkim ustupcima i implikacijama, uključujući i pitanje nesaglasnosti sa Ustavom i pravnim poretkom Republike Srbije, kako pojedinačnih sporazuma, tako i ”sprovedbenih” uredbi

Kao poslenici prava izražavamo protest zbog masovnih hapšenja Srba i izricanja drakonskih zatvorskih kazni u sudskim procesima koji ne zadovoljavaju ni minimum standarda u pogledu poštovanja prava na pravično suđenje.

Nedavna odluka o ukidanju platnog prometa Republike Srbije u AP Kosovo i Metohija, za posledicu može imati zabranu i prestanak rada svih ustanova Republike Srbije u oblasti obrazovanja, zdravstva, kulture, socijalnog staranja, kao i prestanak rada svih privrednih subjekata koji su poslovali u platnom sistemu Republike Srbije, ali i prestanak ostvarivanja stečenih imovinskih prava, kao što su penzije, invalidnine, socijalna pomoć i drugih, čime se na diskriminatorskoj osnovi Srbima na Kosovu i Metohiji masovno uskraćuje čitav niz osnovnih ljudskih prava, između ostalih, pravo na život, pravo na zdravlje, pravo na obrazovanje, pravo na mirno uživanje imovine, pravo na rad i pravo na socijalnu sigurnost.

Pred ovim tragičnim činjenicama nemamo prava da ćutimo, već imamo dužnost da naučno svedočimo istinu i pravdu.

Dosadašnja iskustva i rezultati briselskog pregovaračkog procesa ukazuju da interesi Republike Srbije i srpskog naroda na Kosovu i Metohiji nisu adekvatno zaštićeni, uprkos krupnim pravno-političkim ustupcima i implikacijama, uključujući i pitanje nesaglasnosti sa Ustavom i pravnim poretkom Republike Srbije, kako pojedinačnih sporazuma, tako i ”sprovedbenih” uredbi;

 U skladu sa opšteprihvaćenim načelom autonomije univerziteta, prava na akademski integritet i prava na visoko obrazovanje kao univerzalnih ljudskih prava, a svesni značaja postojanja i rada Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici kao ključne institucije za opstanak srpskog naroda na Kosovu i Metohiji, mi, profesori Pravnog fakulteta Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, javno upućujemo:

APEL

ZA OČUVANjE STATUSA UNIVERZITETA U PRIŠTINI

SA PRIVREMENIM SEDIŠTEM U KOSOVSKOJ MITROVICI

U JEDINSTVENOM PRAVNOM I AKADEMSKOM PROSTORU REPUBLIKE SRBIJE

Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici nije niti može biti ''paralelna institucija'', već institucija koja radi i funkcioniše u skladu sa Ustavom Republike Srbije, zakonima, RSBOUN br. 1244, aktima UNMIK-a, odlukama o članstvu u međunarodnim obrazovnim institucijama.

Zakon o visokom obrazovanju, ("Službeni glasnik RS", br. 88/2017, 27/2018 - drugi zakon, 73/2018, 67/2019, 6/2020 - drugi zakon i 6/2020 - drugi zakon, 11/2021 - Autentično tumačenje, 67/2021 - dr. zakon, 67/2021, 76/2023.) u članu 138. precizno utvrđuje da: ''na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, nad visokoškolskim ustanovama čiji je osnivač Republika, Vlada ima sva prava i obaveze osnivača''.

Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici legalno i legitimno deluje u okviru jedinstvenog pravnog i akademskog prostora Republike Srbije

Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici legalno i legitimno deluje u okviru jedinstvenog pravnog i akademskog prostora Republike Srbije. Pored toga, Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici je odlukom Generalne skupštine Evropske asocijacije univerziteta održane u Barseloni 30. oktobra 2008. godine, primljen u punopravno članstvo Evropske asocijacije univerziteta; prilikom prijema, prihvaćena je aplikacija Univerziteta u kome je jasno naznačeno da je reč o javnom (državnom) univerzitetu, čiji je osnivač (i finansijer) Vlada Republike Srbije. 

Imajući u vidu ove neoborive pravne činjenice, Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici ne može biti predmet nikakve ”integracije”. U suprotnom, vlasti u Prištini, i same ustanovljene nasiljem i suprotno RSBOUN br. 1244, grubo bi prekršile čitav niz javnopravnih normi i principa, što bi pak za posledicu imalo kršenje jednog od osnovnih ljudskih prava – prava na obrazovanje Srba i svih koji studiraju na Univerzitetu u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici.

Promena statusa Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici pravno i faktički je nemoguća, bez potpune izmene normativnog okvira Republike Srbije (uključujući i odredbe Ustava Republike Srbije i brojne zakone iz različitih oblasti). Ustupanje ili prenošenje osnivačkih prava, poništavanje principa autonomije univerziteta, akademskih sloboda, utvrđivanja ”drugog ili drugačijeg” statusa brojnim kategorijama lica, nemoguće je ostvariti bez prethodnog utvrđivanja drugačijeg statusa teritorije na kojoj Univerzitet funkcioniše

Takođe, imajući u vidu dosadašnja iskustva sa diskriminatorskim odlukama i sistematskim nasiljem koje sprovode jednostrano proglašene vlasti u Prištini, uvereni smo da je opstanak Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici jedino moguć u okviru jedinstvenog pravnog i akademskog prostora Republike Srbije, u skladu sa Ustavom i Zakonima Republike Srbije, što je konstatovano i u jednoglasno usvojenim zaključcima Kolegijuma Rektora Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici održanog 26. aprila 2013. godine, i odlukama Saveta i Senata, kao i saveta fakulteta u sastavu Univerziteta održanih 27. marta 2016. godine.

Promena statusa Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici pravno i faktički je nemoguća, bez potpune izmene normativnog okvira Republike Srbije (uključujući i odredbe Ustava Republike Srbije i brojne zakone iz različitih oblasti). Ustupanje ili prenošenje osnivačkih prava, poništavanje principa autonomije univerziteta, akademskih sloboda, utvrđivanja ”drugog ili drugačijeg” statusa brojnim kategorijama lica, nemoguće je ostvariti bez prethodnog utvrđivanja drugačijeg statusa teritorije na kojoj Univerzitet funkcioniše.

Promena statusa Univerziteta, koja bi podrazumevala njegovu integraciju u Zajednicu srpskih opština, kao entitetu koji ustavnopravni poredak Republike Srbije ne prepoznaje, imala bi nesagledive posledice po status studenata i zaposlenih, i neminovno bi dovela do gašenja najviše visokoškolske obrazovne i naučne institucije na Kosovu i Metohiji čiji je osnivač Republika Srbija. Posledice takve promene dodatno bi ugrozile opstanak srpskog naroda na AP Kosovo i Metohija. Stoga ističemo da se takvim eventualnim promenama odlučno protivimo.

Svako preispitivanje statusa i organizacije institucija visokog obrazovanja na teritoriji AP Kosovo i Metohija, čiji je osnivač Republika Srbija, mora polaziti od važećih zakonskih normi i principa poštovanja autonomije Univerziteta. U skladu s tim, bilo kakva eventualna promena statusa Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, podrazumevala bi i aktivno učešće i saglasnost akademske zajednice Univerziteta.

Imajući u vidu dosadašnje rezultate, dinamiku i aktuelne procese povodom ”normalizacije odnosa Beograda i Prištine”, čiji rezultati mogu pogubno da se odraze na očuvanje i funkcionisanje Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, smatramo da bi u takvim eventualnim okolnostima, opstanak Univerziteta jedino bio moguć uz poštovanje principa: stečenih prava Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, autonomije univerziteta i akademskog integriteta.

Pozivamo Vladu Republike Srbije, Ministarstvo prosvete, Ministarstvo nauke, tehnološkog razvoja i inovacija, kao i sve nadležne organe Republike Srbije, da u pogledu rada i opstanka Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici u novonastalim okolnostima, u saradnji sa celokupnom akademskom zajednicom Univerziteta, imajući u vidu značaj i naročitu osetljivost ovog pitanja, istraje u očuvanju statusa Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici u jedinstvenom pravnom i obrazovnom sistemu Republike Srbije

S obzirom da je Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici delio i deli sudbinu srpskog naroda na Kosovu i Metohiji, da je živi organizam koga čini akademska zajednica (akademsko i ostalo osoblje i studenti), svako dalje pogoršanje položaja srpskog naroda na Kosovu i Metohiji, kao rezultat nastavka politike sistemskog nasilja i diskriminacije nad Srbima na Kosovu i Metohiji od strane albanskih vlasti u Prištini, kao i daljeg jednostranog sprovođenja do sada postignutih sporazuma i ustupaka Republike Srbije u ''briselskom pregovaračkom procesu'', nužno bi dovelo do prestanka rada Univerziteta. Stoga se ova dva pitanja ne mogu posmatrati odvojeno. Pitanje pravnog statusa Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici i svih drugih institucija i ustanova koje deluju u pravnom sistemu Republike Srbije i pitanje položaja i stanja ljudskih prava srpskog naroda na Kosovu i Metohiji su organski povezana i čine nerazdvojnu celinu.

Pozivamo Vladu Republike Srbije, Ministarstvo prosvete, Ministarstvo nauke, tehnološkog razvoja i inovacija, kao i sve nadležne organe Republike Srbije, da u pogledu rada i opstanka Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici u novonastalim okolnostima, u saradnji sa celokupnom akademskom zajednicom Univerziteta, imajući u vidu značaj i naročitu osetljivost ovog pitanja, istraje u očuvanju statusa Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici u jedinstvenom pravnom i obrazovnom sistemu Republike Srbije.

Zadržavamo pravo da pozovemo na solidarnost celokupnu akademsku javnost Srbije, kao i međunarodnu akademsku javnost, da se pridruže našem apelu.

Stavljamo na raspolaganje sopstvene intelektualne i ljudske kapacitete, kako bi, dobroj veri, u dijalogu sa nadležnim organima, iznašli najprihvatljiviji način ostvarivanja obrazovne i naučne delatnosti Univerziteta u uslovima sistematskog nasilja albanskih vlasti u Prištini, i dali doprinos rešavanju svih drugih pitanja koja smo istakli u ovom dokumentu.

U Kosovskoj Mitrovici,

12. februara 2024. Godine

Doc. dr Duško Čelić, s.r.

Prof. dr Zdravko Grujić, s.r.

Prof. dr Dejan Mirović, s.r.

Prof. dr Bojan Bojanić, s.r.

Doc. dr Srđan Radulović, s.r.

Prof. dr Dragan Blagić, s.r.