Na današnji dan: Rođena Nadežda Petrović; Luter optužen za jeres; Kolumbo otkrio Ameriku; Niš oslobođen u I svetskom ratu; Ekvatorijalna Gvineja, Paragvaj i Brazil stekli nezavisnost; Srbiji odobren status kandidata za prijem u EU

Na današnji dan 1873. godine rođena je srpska slikarka Nadežda Petrović, profesor slikarstva i saosnivač "Kola srpskih sestara" (s Branislavom Nušićem). Slikarstvo je studirala u Minhenu i Parizu, a prvu samostalnu izložbu je priredila 1900. Njena dela nose snažan, originalan izraz i izvanredno bogatstvo boja.

Sačuvano je oko 200 njenih dela, a pojedine slike ("Resnik", "Autoportret", "Notr Dam", "Bulonjska šuma") su ravne radovima vrhunskih evropskih majstora tog vremena.

Rođena je u porodici u kojoj su dve sestre postale slikarke, jedna muzičar, a najmlađi brat Rastko pisac. Umrla je od tifusa 1915. u valjevskoj bolnici, gde je kao dobrovoljna bolničarka negovala ranjene srpske vojnike.

1492 - Španski moreplovac Kristifor Kolumbo je otkrio Ameriku, iskrcavši se na ostrvce Gvanahani - on mu je dao ime San Salvador - u sastavu Bahamskih ostrva, nakon 33 dana plovidbe Atlantskim okeanom od Kanarskih ostrva.

1518 - Nemački verski reformator Martin Luter, optužen za jeres, odbio je da se odrekne svojih teza pred papskim izaslanikom kardinalom Tomazom Kajetanom. Duboko pogođen trgovinom indulgencijama (papski oprost), Luter je 1517. na vrata crkve u Vitenbergu okačio svojih 95 teza o preuređenju katoličke crkve i pozvao na javnu raspravu. Taj događaj smatra se početkom reformacije.

1777 – Umro Aleksandar Sumarokov, ruski pesnik i dramaturg, tvorac klasičnog pozorišta u Rusiji.

1810 - Dan kada su se venčali bavarski princ Ludvig i saksonska princeza Tereza postao je događaj godine i vremenom se pretvorio u bavarske Oktobarske svečanosti piva i kobasica u Minhenu (Oktoberfest).

1811 - Paragvaj je proglasio nezavisnost od Španije i Argentine.

1822 - Brazil je stekao nezavisnost od Portugala.

1860 - Izdat Kanun za Leskovac.

1870 - Umro je američki general Robert Edvard Li, komandant armije Virdžinije i vojske Konfederacije (Jug) u građanskom ratu u SAD od 1861. do 1865, najsposobniji vojskovođa tog rata. Predvodeći južnjačke trupe, pobedio je vojsku Severa u bitkama kod Ričmonda i Frederiksburga 1862. i kod Čanselorsvila 1863. ali je suočen s neuporedivo nadmoćnijom armijom Severa morao da kapitulira 9. aprila 1865.

1875 – Rođen Alister Krouli, engleski okultista, mistik i astrolog.

1878 – Rođen Karl Bureš, austrijski političar.

1897 - U Beograd su iz Beča preneti posmrtni ostaci srpskog jezičkog reformatora Vuka Stefanovića Karadžića i sahranjeni u porti Saborne crkve.

1909 – Preminuo Fransesk Ferer, katalonski slobodarski pedagog i osnivač pokreta modernih škola.

1915 – Umro Lazar Paču, lekar i političar, ministar finansija.

1918 - "Marš na Drinu" srpskog kompozitora Stanislava Biničkog je prvi put odjeknuo ulicama Niša, tek oslobođenog u Prvom svetskom ratu. Uz zvuke marša pobedonosno je koračala Drinska divizija srpske vojske.

Goneći austrijsku i nemačku vojsku dolinom Južne Morave, srpska vojska pod komandom vojvode Petra Bojovića oslobodila je Niš u munjevitom napadu i primorala okupatore na povlačenje prema severu.

1924 - Umro je francuski pisac Anatol Frans, član Francuske akademije i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1921. Izvanredan stilista, izvrgavao je oštroj satiri francusko društvo u vreme Treće republike i istupao protiv militarizma i šovinizma, razobličavajući korumpiranost zvaničnika i štampe, što mu je donelo naziv "buntovnog akademika". Dela: zbirka pesama "Zlatne pesme", romani "Zločin Silvestra Bonara", "Savremena istorija", "Crveni krin", "Bogovi su žedni", "Pobuna anđela", "Taida", "Epikurov vrt", "Mišljenja opata Žeroma Koanjara", "Ostrvo pingvina", "Pečenjarnica kraljice Pedok", "Život u cveću".

1928 - U dečjoj bolnici u Masačusetsu prvi put su na pacijentu obolelom od poliomielitisa primenjena „gvozdena pluća“.

1934 - Maloletni Petar II Karađorđević je proglašen kraljem Jugoslavije, tri dana pošto je u Marselju ubijen njegov otac Aleksandar I, u atentatu koji su izveli hrvatski teroristi ustaše.

1935 - Rođen je Lučano Pavaroti, italijanski operski pevač. Jedan je od najznačajnijih tenora 20. veka. Rođen u porodici muzičara, bavio se pedagogijom i izvesno vreme radio je kao učitelj. Uzimao je časove pevanja od 1956. kod Ariga Pole i Etora Kampoljanija. Karijeru svetske operske zvezde je započeo 1961. ulogom Roberta u operi "Boemi" Đakoma Pučinija. Prvi javni nastup van Italije imao je u Beogradu. Bio je poznat i po humanitarnom radu, dobitnik je posebnog priznanja Visokog komesarijata UN za izbeglice.

1938 – Rođen Milutin Popović Zahar, pravnik, kompozitor i violinista.

1941 - U selu Zasavica kod Sremske Mitrovice, nacistički okupator je streljao 1057 Jevreja: 56 iz Šapca, 800 izbeglica iz Austrije i 201 izbeglicu iz Nemačke, Slovačke, Poljske i Rusije.

1942 - U bici na pacifičkom ostrvu Gvadalkanal Amerikanci su u Drugom svetskom ratu porazili Japance i zaustavili njihovo nadiranje ka Australiji.

1944 - Počela „Beogradska operacija“ kojom je Beograd oslobođen od nemačkih okupatora.

1960 - Tokom debate o kolonijalizmu u Generalnoj skupštini UN, Nikita Hruščov sovjetski lider, je u ljutnji, skinuvši prethodno cipelu, lupio njome po stolu više puta.

1964 - U orbitu oko Zemlje je lansiran sovjetski vasionski brod "Vashod 1", prva svemirska letelica s višečlanom posadom.

1968 - Afrička država Ekvatorijalna Gvineja, do tada Španska Gvineja, stekla je nezavisnost posle 190 godina španske kolonijalne uprave.

1968 - Predvođena pukovnikom Omarom Torihosom Ererom, Nacionalna garda Paname je oborila predsednika Arnulfa Arijasa Madrida.

1969 - Lansiran je sovjetski vasionski brod "Sojuz 7" s tročlanom posadom, koji se potom spojio sa "Sojuzom 6" u kojem su se nalazila dva člana posade.

1969 – Preminula Sonja Heni, slavna klizačica

1976 - Premijer Kine Hua Guofeng je postao šef vladajuće Komunističke partije.

1978 - U Vašingtonu su počeli mirovni pregovori Izraela i Egipta uz učešće predsednika SAD DŽimija Kartera.

1983 - Bivši japanski predsednik vlade Kakuei Tanaka je osuđen na četiri godine zatvora zbog umešanosti u aferu podmićivanja "Lokid".

1984 - Tokom godišnje konferencije Konzervativne partije u hotelu „Grand“ u Brajtonu, u kojem je boravila Margaret Tačer, britanski premijer, eksplodirala je bomba koju su podmetnuli pripadnici irske terorističke organizacije IRA. Pet ljudi je poginulo, a 30 je ranjeno.

1990 - Islamski teroristi na motociklima u Kairu su iz zasede ubili predsednika egipatske skupštine Rifata Mahdžuba i trojicu njegovih telohranitelja.

1992 - U Kairu je poginulo više od 550 osoba u zemljotresu čiji je epicentar bio nedaleko od velikih piramida u Gizi.

1996 - Umro je francuski teniser Rene Lakost, osnivač kompanije za proizvodnju sportske opreme s prepoznatljivim "krokodilčićem" kao zaštitnim znakom, poslednji od francuska "četiri musketira" koji su dominirali svetskim tenisom dvadesetih godina 20. veka.

1999 - General Pervez Mušaraf je vojnim udarom oborio vladu pakistanskog predsednika vlade Navaza Šarifa, raspustio skupštinu Pakistana i zaveo vanredno stanje.

1999 - UN su simbolično proglasile za šestomilijarditog stanovnika Zemlje bebu rođenu u Sarajevu. Majci novorođenog dečaka uručena je srebrna medalja mira UN.

2000 - Islamski teroristi su u jemenskoj luci Aden udarili brodićem napunjenim eksplozivom američki razarač "Kol", usmrtivši 17 i ranivši više desetina američkih mornara.

2001 - U požaru je izgorela Saborna crkva u Nišu, jedna od najvrednijih u Srbiji. Građena je od 1856. do 1872, a projekat je izradio najpoznatiji srpski arhitekta 19. veka Andrej Damjanović.

2001 - Nobelova nagrada za mir dodeljena je Ujedinjenim nacijama i generalnom sekretaru Kofi Ananu.

2002 - U eksploziji dve podmetnute bombe u letovalištu "Kuta bič" na indonežanskom ostrvu Bali poginule su 202 osobe, a povređeno je više od 300. Većina žrtava bili su turisti, uglavnom iz Australije, Velike Britanije, SAD, Francuske, Nemačke i Švedske.

2006 - Turski pisac Orhan Pamuk dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

2011 - Evropski komesar za proširenje Štefan File preporučio je da se Srbiji dodeli status kandidata za članstvo u EU.

2013 - Preminuo je Jovan Ristić, tv reditelj, autor brojnih emisija, filmova, TV serija i pozorišnih predstava. Rođen je 1939. u Beogradu, gde je završio gimanziju a potom i Fakultet dramskih umetnosti. Režirao je oko 2.500 TV emisija, dva filma, pedesetak pozorišnih predstava, spotove i brojne manifestacije. Režirao je: "Sedmoricu mladih", TV serije "Koncert za ludi mladi svet", "Divlje godine", emisije "Povratak džezu", kviz "Malo ja, malo ti", bio je autor "Nedeljnog popodneva".

(Tanjug)