Na današnji dan 1999. NATO srušio novosadski Most slobode; 1807. počela Ticanova buna; Umrla Nadežda Petrović; 2008. Haški tribunal oslobodio Ramuša Haradinaja optužbi za zločine protiv čovečnosti i kršenje zakona i običaja rata

 NOVI SAD - Na današnji dan 1807. godine u selu Voganj kod Rume počela je Ticanova buna, nazvana tako prema njenom vođi Teodoru Avramoviću Ticanu. Podstaknuti pobedama srpskih ustanika nad Turcima i nezadovoljni teškim nametima, seljaci s vlastelinstva grofa Karla Pejačevića podigli su bunu i javili srpskom vojvodi Luki Lazareviću da se Srem digao na ustanak i da želi pripajanje Srbiji. Austrijska vojska u jačini gotovo jedne armije, za 10 dana je ugušila bunu u kojoj je učestvovalo oko 15.000 seljaka iz 45 sela rumskog i iločkog vlastelinstva. Tican je uhvaćen i streljan krajem 1807. godine.

1367-Rođen je engleski kralj Henri, poznat kao Henri IV, osnivač Lankasterske dinastije. Presto je prigrabio 1399, zbacivši brata od strica Ričarda II, koji je 1400. pod misterioznim okolnostima umro u zatočeništvu u zamku Pontefrakt. Tokom vladavine do smrti 1413, ugušio je pobune Velšana i Ričardovih pristalica, ali je cena tih ratova bilo teško oporezivanje podanika i iscrpljujuća borba s parlamentom za kontrolu kraljevske blagajne. Poslednje godine vladavine obeležila je njegova teška bolest i oštri sukobi u vrhu vlasti.

1512- Turski sultan Bajazit II abdicirao je u korist sina Selima I.

1682- Umro je španski slikar Bartolomeo Esteban Muriljo. Najviše je radio religiozne barokne kompozicije, ali i realistične prizore sa sentimentalnim podtekstom iz života ulične dece, poput slika "Mali prosjak", "Deca jedu dinju".

1849- Umro je poljski pisac Juliuš Slovacki, tvorac poljskog romantičarskog pozorišta, majstor jezika i forme. Dela: zbirke pesama "Poezija", poeme "Anhelli", "U Švajcarskoj", "Benjovski", "Čas misli", "Kralj-Duh", drame "Kordijan", "Fantazi", "Mazepa", "Mindove", "Marija Stjuart", "Horštinjski", "Salomejin srebrni san", tragedije "Baladina", "Lila Veneda".

1893- Rođen je engleski pozorišni i filmski glumac i režiser Lesli Hauard, poznat po izuzetno suptilnoj glumi. Poginuo je 1943. tokom Drugog svetskog rata, kada je radio za britansku tajnu službu. Nemci su iznad Biskajskog zaliva oborili avion, koji se kretao od Lisabona ka Irskoj, u kojem se Hauard nalazio, uvereni da se Čerčil nalazi u letelici. Filmovi: "Romeo i Julija", "Pigmalion", "Prohujalo sa vihorom", "Intermeco".

1897- Umro je nemački kompozitor Johanes Brams, istaknuti kasni romantičar. Kao pobornik oživljavanja oblika klasične i pretklasične muzike komponovao je u tradiciji Johana Sebastijana Baha, Ludviga van Betovena i ranih romantičara. Sintetizovao je principe klasike i romantike, pa su ga njegovi sledbenici nazvali osnivačem nemačke novoklasične škole. Dela: četiri simfonije, kamerna muzika, violinske i klavirske sonate, balade, dva klavirska i jedan violinski koncert, vokalne kompozicije ("Nemački rekvijem"), solo pesme, horovi.

1903- Rođen je srpski filolog Mihailo Stevanović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Objavio je više od 600 radova. Uređivao je "Srpski dijalektološki zbornik, "Južnoslovenski filolog", "Naš jezik", "Rečnik srpskohrvatskog književnog i narodnog jezika SANU", "Rečnik srpskohrvatskog književnog jezika Matice srpske". Dela: "Savremeni srpskohrvatski jezik", "Đakovački govor", "Funkcije i značenja glagolskih vremena", "Gramatika srpskohrvatskog jezika".

1915 -Umrla je srpska slikarka Nadežda Petrović, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu i saosnivač "Kola srpskih sestara" (s Branislavom Nušićem), čije slike se odlikuju snažnim, originalnim izrazom i izvanrednim bogatstvom boja. Umrla je od tifusa kojim je zaražena dok je kao bolničarka negovala ranjene srpske vojnike u Prvom svetskom ratu u valjevskoj bolnici. Slikarstvo je studirala u Minhenu i Parizu, a prvu samostalnu izložbu priredila je 1900. Sačuvano je oko 200 njenih dela, od kojih su pojedina u vrhu srpskog slikarstva i ravna su evropskim majstorima tog vremena, poput slika "Resnik", "Notr Dam", "Autoportret", "Bulonjska šuma". U Srbiji svog doba najsnažnije se vezala za modernu umetnost i anticipirala je njen dalji razvoj. Rođena je u porodici u kojoj su dve sestre postale slikarke, jedna muzičar, a najmlađi brat Rastko Petrović pisac.

1920 -Umro je srpski političar i istoričar Dragoljub-Draža Pavlović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Godine 1919. izabran je za predsednika Narodne skupštine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Dela: "Ličnost u istoriji", "Istorizam i racionalizam", "Ujedinjenje Nemačke", "Požarevački mir 1718", "Srbija za vreme poslednjeg Austro-turskog rata 1788-1791".

1922- Novi Centralni komitet je za generalnog sekretara Komunističke partije Rusije postavio Staljina.

1924- Rođen je američki glumac Marlon Brando, koji je karijeru počeo u pozorištima na Brodveju, ali su mu svetsku slavu donele filmske uloge "mladih gnevnih ljudi" pedesetih godina 20. veka. Nagrađen je Oskarom za glavnu ulogu u filmu "Na dokovima Njujorka", ali je 1973. odbio da primi Oskara za glavnu ulogu u filmu "Kum", protestujući tako protiv politike vlade SAD prema Indijancima. Umesto da ode na ceremoniju dodele nagrade, poslao je jednu indijansku glumicu da opiše patnje američkih Indijanaca. Ostali filmovi: "Tramvaj zvani želja", "Viva Zapata!", "Julije Cezar", "Mladi lavovi", "Jednooki DŽek", "Pobuna na brodu Baunti", "Grofica iz Hongkonga", "Odsjaj u zlatnom oku", "Poslednji tango u Parizu", "Apokalipsa sada".

1930- Ras Tafari je postao car (Negus) Etiopije (Abisinija) pod imenom Haile Selasije I.

1930- Rođen je nemački državnik Helmut Kol, kancelar Zapadne Nemačke od 1982. i kancelar Nemačke posle ujedinjenja Zapadne i Istočne Nemačke 1990.

1936- Pogubljen je Bruno Hauptman, otmičar i ubica sina američkog pilota Čarlsa Lindberga, prvog čoveka koji je sam preleteo Atlantski okean. Otmica i ubistvo su toliko ogorčili javnost SAD da je donesen poseban Zakon o otmici, prema kojem je za taj zločin uvedena smrtna kazna, a Huptman je osuđen iako je bilo ozbiljnih argumenata protiv njegove krivice.

1943- Rođen je Ranko Munitić, publicista, kritičar, filmski poslenik. Školovao se na Filozofskom fakultetu u Zagrebu. Od rane mladosti bavio se filmskom kritikom, istorijom i teorijom filma, publicistikom, dramaturgijom, radio je kao scenarista, a oprobao se i u filmskoj režiji. Šira publika pamti ga kao autora i voditelja serijala "Veče sa zvezdama" koji je emitovan na TV Beograd tokom 90-ih. Priredio je više monografija o srpskim glumcima, među kojima o Miodragu Petroviću Čkalji, Pavlu Vuisiću, Bori Todoroviću. Iz oblasti teorije značajne su njegove knjige "Fantastika na ekranu", "Alisa na putu kroz podzemlje i kroz svemir", "Te slatke filmske laže", "Jugoslovenski filmski slučaj", "Zagrebački krug crtanog filma", "Uvod u estetiku kinematografske animacije", "Pola veka filmske animacije u Srbiji".

1945- Edvard Beneš je obrazovao vladu Narodnog fronta Čehoslovačke, prvu posle oslobođenja zemlje od Nemačke okupacije u Drugom svetskom ratu. Pošto se uverio da se njegova zemlja nezaustavljivo kreće ka uvođenju komunističkog sistema a bez ikakvih mogućnosti da spreči takav razvoj događaja, 1948. je podneo ostavku, a ubrzo je i umro.

1948- Predsednik SAD Hari Truman potpisao je "Maršalov plan", odredivši šest milijardi dolara za pomoć nizu evropskih zemalja (i Turskoj), koje su direktno ili posredno stradale tokom Drugog svetskog rata.

1948- Premijerom drame Ivana Cankara "Kralj Betajnove" u režiji Bojana Stupice, svečano je počelo s radom Jugoslovensko dramsko pozorište u Beogradu. Temelje repertoarske orijentacije JDP-a kao teatra visokog nivoa postavili su Bojan Stupica i Eli Finci. Od 2003. Jugoslovensko dramsko pozorište nalazi se u novom rekonstruisanom zdanju, pošto je staro stradalo u požaru.

1971- U Beogradu je prigodnom akademijom svečano otvoren SKC. Vremenom, Studentski kulturni centar postao je kultno mesto raznih alternativnih umetničkih tendencija, posebno je značajna njegova uloga 80-ih kada je iz njegovog okrilja izrastao beogradski "Novi talas". Zdanje u kojem je Studentski kulturni centar smešten, delo arhitekte Jovana Ilkića, sagrađeno je 1895. kao Oficirski dom.

1975- Ruski velemajstor Anatolij Karpov postao je 12. svetski prvak u šahu, pošto je dotadašnji prvak, američki velemajstor Bobi Fišer demonstrativno odbio uslove Međunarodne šahovske organizacije za novi meč za svetsku titulu. Fišer je potom napustio šahovsku scenu i privremeno se vratio tek 1992. kad je u nezvaničnom meču za svetsku titulu u Beogradu i na Svetom Stefanu pobedio ruskog velemajstora Borisa Spaskog, kojem je 1972. u meču u Rejkjaviku oduzeo titulu.

1991- Savet bezbednosti UN izglasao je rezoluciju o prekidu vatre u Zalivskom ratu, naložio razmeštaj mirovnih snaga u regionu i zatražio od Iraka da uništi oružje za masovno razaranje.

1991- Umro je engleski pisac Grejem Grin, suptilan analitičar psihe. Dela: romani "Brajtonska stena", "Moć i slava", "Suština stvari", "Kraj ljubavi", "Gubave duše", "Komedijaši", "Monsinjor Kihot", "Doktor Fišer iz Ženeve", "Ministarstvo straha", "Treći čovek", memoari "Neka vrsta života", "Načini bekstva", drame, eseji, putopisi.

1995- Najmanje 150 pripadnika plemena Hutu, mahom žena i dece, masakrirano je u jednom selu na severoistoku Burundija.

1996- U avionskom udesu kod aerodroma "Ćilipi" poginuo je ministar trgovine SAD Ronald Braun. Pad aviona "T-43" (vojna verzija "boinga-737"), koji je leteo na liniji Tuzla-Dubrovnik, na jedno brdo nedaleko od Cavtata, nije preživeo niko od 35 članova posade i putnika, među kojima je bilo 12 službenika vlade SAD, 12 američkih biznismena, funkcioner Evropske banke za razvoj, urednik "Njujork Tajmsa", hrvatski prevodilac i fotoreporter.

1999- NATO avijacija je srušila novosadski Most slobode koji je, preko Dunava, povezivao Novi Sad sa Sremskom Kamenicom.

2003- Državna zajednica Srbija i Crna Gora postala je članica Saveta Evrope. U okviru ceremonije prijema, predsednik SCG Svetozar Marović predao je dokumenta o prihvatanju Statuta Saveta Evrope, a šef diplomatije Goran Svilanović potpisao je izjavu o prihvatanju Evropske konvencije o ljudskim pravima.

2007- Vladine trupe ubile su 23 tamilska pobunjenika tokom oštrih borbi na istoku Šri Linke u selu Unićaćai, u istočnom distriktu Batikaloa, u oblasti u kojoj pobunjeni Tamilski tigrovi imaju jaka uporišta.

2008- Kiparski Grci i Turci uklonili su barikade i otvorili ulicu Ledra u Nikoziji, koja je decenijama odvajala dve etničke zajednice i bila simbol višedecenijske podeljenosti Kipra. Ceremoniji otvaranja 80 metara dugačke ulice prisustvovali su predstavnici Ujedinjenih nacija na Kipru, lideri kiparskih Grka i Turaka. Kipar je podeljen 1974. nakon invazije turske vojske na sever ostrva, s ciljem sprečavanja prisajedinjenja Kipra Grčkoj.

2008- Haški tribunal oslobodio je optužbi za zločine protiv čovečnosti i kršenje zakona i običaja rata, Ramuša Haradinaja, jednog od komandanata terorističke takozvane OVK. Sudsko veće je ocenilo da Haradinaj nije kriv ni po jednoj tački optužnice za progone na političkoj, verskoj i rasnoj osnovi, uništavanje imovine, okrutno postupanje, silovanja i ubistva, i pored brojnih svedočenja kosovskometohijskih Srba i drugih nealbanaca.

2010- Umro je srpski kompozitor Dušan Radić, član SANU, jedan od najznačajnijih naših kompozitora 20. veka sa impozantnim opusom. Njegova muzika imala je vodeću ulogu u raskidu sa estetskom doktrinom socrealizma. Prvi je naš avangardni kompozitor posle Drugog svetskog rata.

2016 - Preminula je Lola Novaković, jugoslovenska i srpska pevačica. Izuzetno popularna bila je šezdesetih i sedamdesetih 20. v. Predstavljala je Jugoslaviju 1962, s kompozicijom "Ne pali svetla u sumrak" na "Pesmi Evrovizije", kada je osvojila 4. mesto. Bila je prvi jugoslovenski estradni umetnik koji je gostovao u Sovjetskom Savezu, 1960. godine. Upamćena je po pesmama: "Beograde, ljubavi moja", "Zasvirajte violine", "Vrati se".

2017 - Na potezu između Doma Narodne skupštine i Trga Nikole Pašića građani nezadovoljni rezultatima izbora, okupljeni preko društvene mreže Fejsbuk, održali su protestni skup.

2017 - U terorističkom napadu u metrou u Sankt Peterburgu, Rusija, prilikom eksplozije, poginulo je 14 osoba. Ruske bezbednosne službe deaktivirale su drugu eksplozivnu napravu na metro stanici u centru Peterburga

2018 - Predsednici Rusije Vladimir Putin i Turske Redžep Erdogan otvorili su radove na gradilištu prvog postrojenja atomske centrale Akuju, u provinciji Mersin na južnoj, mediteranskoj obali Turske, plod saradnje ruskih i turskih stručnjaka.

(Tanjug)