Na današnji dan 1941. NDH legalizovala ubijanje Srba i Jevreja; 313. Konstantin I Veliki priznao slobodu ispovedanja Hrišćanstva; 1945. sovjetske jedinice zauzele Rajhstag; 1999. NATO gađao most na reci Lim i ubio šest osoba

 NOVI SAD - Na današnji dan 1941. godine Ante Pavelić, poglavar takozvane Nezavisne Države Hrvatske - nacističke tvorevine nastale u Drugom svetskom ratu - izdao je zakon o rasnoj pripadnosti, čime su u ustaškoj Hrvatskoj legalizovani progoni i ubijanje Srba, Jevreja i drugih, koji su imali neverovatno surov i zverski oblik.

313 - Rimski car Konstantin I Veliki priznao je - Milanskim ediktom - slobodu ispovedanja Hrišćanstva u Rimskom carstvu.

1563 - Kralj Šarl IX proterao je Jevreje iz Francuske.

1777 - Rođen je nemački matematičar, fizičar i astronom Karl Fridrih Gaus, osnivač čuvene matematičke škole i direktor opservatorije u Getingenu. Pronašao je niz metoda u teoriji brojeva, algebri, geometriji, analizi, astronomiji, teoriji površi i višoj geodeziji. Otvorio je novu etapu u razvoju diferencijalne geometrije i postavio nove temelje nebeske mehanike i astronomije. Konstruisao je geodetski instrument heliotrop. Više matematičkih pojmova nazvano je njegovim imenom - Gausov algoritam, Gausova konstanta, Gausova krivina, Gaus-Krigerova projekcija. Jedinica za magnetnu indukciju nazvana je "gaus" (oznaka Gs), ali se sada, u čast srpskog naučnika Nikole Tesle, u Međunarodnom sistemu jedinica koristi oznaka "tesla" (skraćeno T). Dela: "Disqusitiones arithmeticae sapra superficies curvas", "Theoria motus corporum coelestium".

1789 - DŽordž Vašington položio je zakletvu kao prvi predsednik SAD.

1803 - SAD su od Napoleona Bonaparte, tada "doživotnog konzula" Francuske, koji je bio u novčanim neprilikama, za 15 miliona dolara kupile Luizijanu. Istog dana 1812. Luizijana je postala 18 savezna država SAD. Teritorija Luizijane koja je kupljena od Francuske 1803. obuhvatala je prostor više sadašnjih saveznih država SAD.

1870 - Rođen je austrijski kompozitor mađarskog porekla Franc Lehar, najznačajniji predstavnik bečke operete u prvoj polovini 20. veka. Dela: operete "Vesela udovica", "Zemlja smeška", "Grof od Luksemburga".

1883 - Rođen je češki pisac Jaroslav Hašek, koji je svetsku slavu stekao nedovršenim humorističko-satiričnim romanom "Doživljaji dobrog vojnika Švejka u svetskom ratu" u kojem je ismejao opšte prilike u Austro-Ugarskoj kao i besmisao, brutalnost i ludilo rata. Švejk je lik čoveka iz naroda u kojem se pod maskom naivčine krije neka vrsta narodne mudrosti.

1883 - Umro je francuski slikar Eduar Mane, jedan od začetnika impresionizma. Slikao je mahom u ulju i iz tog opusa se izdvajaju portreti Emila Zole, Žorža Klemansoa, Stefana Malarmea, Marsela Prusta. Bio je sjajan kolorista s naročitim darom da dočara atmosferu, što je posebno uočljivo u slikama "Doručak na travi", "Bal u Foli-Beržeru", "Balkon", "Olimpija".

1893 - Rođen je nemački diplomata Joakim fon Ribentrop, dugogodišnji ministar spoljnih poslova Hitlerove Nemačke. Međunarodni sud u Nirnbergu osudio ga je na smrt i obešen je 1946.

1900 - Havaji su postali sastavni deo SAD.

1915 - U Parizu su u Prvom svetskom ratu srpski, hrvatski i slovenački političari izbegli iz Austro-Ugarske osnovali - Jugoslovenski odbor - s ciljem pokretanja akcije na međunarodnoj sceni za oslobođenje južnoslovenskih krajeva od Habzburške monarhije i njihovo ujedinjenje s Kraljevinom Srbijom.

1945 - Vođa nemačkih nacista Adolf Hitler, tvorac najveće mašinerije masovnog zločina u istoriji, s ljubavnicom Evom Braun izvršio je samoubistvo u bunkeru kod Berlina. Uz podršku najkrupnijeg kapitala i revanšista, željnih osvete zbog poraza Nemačke u Prvom svetskom ratu i zahvaljujući popustljivosti zapadnih demokratija, iskoristio je opštu materijalnu bedu i nezadovoljstvo Nemaca i nametnuo im se kao vođa. U Prvom svetskom ratu učestvovao je kao dobrovoljac u okviru nemčkih trupa na Zapadnom frontu. Godine 1921. postao je šef Nacionalsocijalističke radničke partije Nemačke, 9. juna 1923. pokušao je puč u Minhenu zbog čega je osuđen, ali je brzo pušten iz zatvora, a 1925. reorganizovao je stranku na vojničkoj osnovi. Ubrzo pošto je 1933. postao kancelar uveo je nacističku diktaturu, počeo je nemilosrdno proganjanje Jevreja i levičara kao i ljudi koji su bili naglašeno demokratski orjentisani. Otvorio je koncentracione logore, ukinuo parlamentarizam, slobodu štampe i građanska prava. Iskoristio je neodlučnost Zapada i Austriju je priključio Nemačkoj, porobio Čehoslovačku, a 1939. napao Poljsku, čime je izazvao Drugi svetski rat.

1945 - Sovjetske jedinice su u Drugom svetskom ratu u Berlinu zauzele Rajhstag i ostale vladine zgrade u centru grada.

1953 - U Beogradu je za posetioce otvoren Železnički muzej, prvi takav u Jugoslaviji. Muzej je otvoren u reprezentativnoj zgradi građenoj za Ministarstvo saobraćaja Kraljevine Jugoslavije.

1975 - Posle rasula i bekstva poraženih američkih i južnovijetnamskih trupa, armija Severnog Vijetnama i oslobodilačke južnovijetnamske snage Vijetkong potpuno su ovladale Sajgonom. Preostale vladine trupe bezuslovno su se predale Vijetkongu, čime je i zvanično okončan Vijetnamski rat.

1989 - Umro je italijanski filmski režiser Serđo Leone, tvorac "špageti vesterna". Filmovi: "Kolos sa Rodosa", "Za šaku dolara", "Dobar, ružan, zao", "Zovem se Niko", "Bilo jednom na Divljem zapadu", "Dogodilo se u Americi".

1991 - Ciklon u Bangladešu usmrtio je najmanje 125.000 osoba.

1993 - Na teniskom terenu u Hamburgu prvu zvezdu svetskog tenisa Moniku Seleš, tada jugoslovensku državljanku, nožem je ranio navodno umno poremećeni navijač nemačke teniserke Štefi Graf. Napadač je ostao nekažnjen, zahvaljujući skandaloznim presudama nemačkog suda.

1995 - Vođstvo bosanskih muslimana odbacilo je apel Ujedinjenih nacija da četvoromesečno primirje u Bosni i Hercegovini bude produženo i posle 30. aprila.

1995 - Predsednik SAD Bil Klinton naložio je prekid trgovine sa Iranom i zabranio investicije u tu zemlju, optuživši Teheran da podržava međunarodni terorizam.

1999 - Prilikom napada na most na reci Lim, u crnogorskom gradiću Murino, NATO avijacija je usmrtila najmanje šestoro civila, uključujući tri devojčice između 10 i 13 godina.

1999 - U napadu NATO na civilne ciljeve u centru Beograda teško je ranjena Sofija Jovanović (23), koja je umrla šest dana kasnije, a u bombardovanju zgrada Ministarstva odbrane, Generalštaba Vojske Jugoslavije i zgrade Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije u najužem centru grada poginulo je najmanje troje ljudi, uključujući dvojicu mladića koji su zastali automobilom ispred semafora. Tom prilikom ranjeno je oko 40 civila, među njima i gradski sekretari za privredu i za inspekcijske poslove Nebojša Starčević i Ratko Bulatović. U vazdušnom napadu ranjeno je i više od 10 vatrogasaca i članova spasilačkih ekipa, pošto je desetak minuta posle prvog napada bombardovanje ponovljeno.

1999 - NATO avijacija je srušila most na Zapadnoj Moravi u Trsteniku, usmrtivši dvoje civila na njemu.

2002 - Prilikom pada helikoptera na severu Tunisa, u najtežoj vazdušnoj nesreći od sticanja nezavisnosti te arapske zemlje, poginulo je 13 visokih oficira tuniske armije.

2003 - Libija je prihvatila odgovornost za pad aviona američke kompanije "Pan ameriken" 1988. kod škotskog mesta Lokerbi, kad je poginulo 270 lica u letelici i na tlu.

2006 - Umro je DŽon Galbrajt, liberalni ekonomista i pisac, profesor ekonomije na univerzitetu Harvard. Najpoznatiji je po knjizi "Dobro društvo" - kritici nemoći socijalne službe u SAD, uprkos velikom bogatstvu države. Napisao je više od 30 knjiga o socijalno-ekonomskih pitanjima. DŽon Galbrajt je bio ambasador SAD u Indiji u vreme predsednika DŽona Kenedija. Jedan od trojice sinova DŽona Glabrajta, Piter, bio je ambasador SAD u Hrvatskoj između 1993 i 1998. godine.

2007 - Umrla je srpska književnica Jara Ribnikar. Rođena je 1912. u mestu Hradec u Češkoj. Autor je petnaestak romana, od kojih je najpoznatiji "Jan Nepomucki", više zbirki pripovedaka i memoarske proze, a bavila se i prevođenjem sa češkog i engleskog. Njene knjige prevedene su u dvadesetak zemalja. Učestvovala je u NOP-u, nosilac je spomenice 1941. Radila je u novinskoj agenciji Tanjug, u prvoj redakciji.

2007 - U kineskom gradu Čangdžou, na istoku zemlje, u provinciji Đijangcu, svečano je otvoren za vernike, budistički hram Tjaning, najveća pagoda na svetu, simbol sveopšteg prosperiteta Kine kao i ponovnog oživljavanja tradicionalnog budizma u toj zemlji. Ceremoniji otvaranja hrama prisustvovalo je 108 poglavara raznih budističkih asocijacija i hramova iz čitavog sveta.

2008 - Potpisan je Memorandum o strateškom partnerstvu, između vlade Srbije i torinskog "Fiata" kojim je predviđeno formiranje zajedničke kompanije. Prilikom potpisivanja Memoranduma, prvi put na tako visokom nivou posle 55 godina, obelodanjeno je da je namera "Fiata" da tokom dve i po godine investira u proizvodne kapacitete kragujevačke "Zastave" 700 miliona evra i proizvede oko 300.000 automobila.

2013 - Abdicirala je holandska kraljica Beatriks, prepustivši presto najstarijem sinu, Viljemu-Aleksandru, nakon 33 godine vladavine. Holandsku kraljevsku porodicu Oranž-Nasau prethodno su tokom više od 120 godina na prestolu te zemlje predstavljale žene.

2019 - U Karakasu, Venecuela, dogodili su se masovni nemiri, i pokušaj državnog udara. Huan Gvaido, lider opozicije i celnik tamošnje Skupštine, proglasio je sebe privremenim predsednikom, i pozvao vojsku da obori predsednika Nikolasa Madura. Vojska je međutim ostala lojalna.

2019 - Japanski car Akihito abdicirao je u korist sina, prestolonaslednika Naruhita. Akihito, prema zvaničnoj titulaturi, 125 car Japana, na prestolu te zemlje nalazio se od januara 1989. godine.

2021 - Prilikom verskog skupa u Meronu, na severoistoku Izraela, poginulo je 45 osoba a 150 je povređeno. Ljudi su stradali u stampedu, usled gaženja i gušenja. Meron je mesto hodočašća za ortodoksne Jevreje zbog grobnice Šimona bar Johaja, rabina i mudraca iz 2. veka.

2022 - U Vijetnamu je otvoren najduži most na svetu s podom od stakla, nazvan Most belog zmaja. Smešten je u planinskom predelu na severu zemlje, kao nova turistička atrakcija. Dužine je 632 metra i sastoji se od tri sloja kaljenog stakla debljine 40 milimetara sa posebnim ojačanjima, na visini približno 150 metara iznad zemlje. Most je otvoren prilikom obeležavanja godišnjice završetka Vijetnamskog rata.

(Tanjug)