Početna strana > Hronika > Na današnji dan 1916. Francuzi su kod Verdena, posle desetomesečne bitke, potukli Nemce; Rođen Leonid Brežnjev; 1991. nemačka vlada priznala Sloveniju i Hrvatsku; 1991. u Kninu proglašeno osnivanje Republike Srpske Krajine
Hronika

Na današnji dan 1916. Francuzi su kod Verdena, posle desetomesečne bitke, potukli Nemce; Rođen Leonid Brežnjev; 1991. nemačka vlada priznala Sloveniju i Hrvatsku; 1991. u Kninu proglašeno osnivanje Republike Srpske Krajine

PDF Štampa El. pošta
nedelja, 19. decembar 2021.

 BEOGRAD - Na današnji dan 2013. preminula je Ružica Sokić, srpska glumica. Rođena je 1934. u Beogradu kao kćerka trgovca i suvlasnika lista "Pravda" Petra Sokića (1893-1964). Godine 1958. diplomira na Akademiji za pozorišnu umetnost u Beogradu. Godine 1961. postala je stalni član Pozorišta Atelje 212. Glumila je u oko 40 filmova. 

Već za prvu ulogu ("Gorki deo reke", 1965, J. Živanovića) nagrađena je Srebrnom arenom na festivalu u Puli. Najveće uspehe ostvarila je glavnim ulogama pevačice u filmu "Kad budem mrtav i beo" i prostodušne uličarke u filmu "Žuta", za koju je u Puli nagrađena Zlatnom arenom, te sporednom ulogom majke kojoj sin gine u borbi u "Užičkoj republici", za koju je takođe nagrađena Zlatnom arenom. Bavila se i pedagoškim radom, na Akademiji umetnosti Braća Karić (1996-2000). Objavila je knjigu sećanja "Strast za letenjem".

Danas je nedelja, 19. decembar, 353. dan 2021. Do kraja godine ima 12 dana.

1741 - Umro je ruski pomorac i istraživač danskog porekla Vitus Bering, na ostrvu koje je potom dobilo njegovo ime. Ploveći uz Aleutska ostrva dospeo je 1728. s Aleksejem Čirikovom do Aljaske, otkrivši put u Ameriku sa zapadne strane, odnosno moreuz između Amerike i Azije. Taj prolaz koji spaja Severni ledeni okean s Tihim okeanom nazvan je po njemu - Beringov moreuz. Na povratku je u moru, koje je takođe po njemu dobilo ime, pretrpeo brodolom i morao je da se iskrca na do tada nepoznato ostrvo.

1793 - Francuski general Napoleon Bonaparta izvojevao je prvu značajnu vojnu pobedu, potukavši Engleze i zauzevši Tulon, što je bio prvi krupan korak u njegovom usponu ka preuzimanju vlasti u Francuskoj 1799.

1842 - SAD su priznale nezavisnost Havaja, ali je ta pacifička ostrvska zemlja, u koju su doseljenici iz SAD počeli da pristižu 1820. otimajući zemlju od domorodaca, samo formalno postala samostalna. Havajska dinastija je 1875. prihvatila punu političku i ekonomsku zavisnost od SAD koje su Havaje 1898. pretvorile u koloniju. Odlukom američkog Kongresa 1959. Havaji su postali 49. država SAD.

1848 - Umrla je engleska književnica irskog porekla Emili Bronte, koja se proslavila romanom "Orkanski visovi".

1851 - Umro je engleski slikar DŽozef Malord Vilijam Tarner, izvrstan pejzažista, preteča impresionista.

1863 - Rođen je srpski pisac Svetolik Ranković. Po obrazovanju bio je teolog. Pripovedao je o seoskom životu, a junaci njegovih dela uglavnom su ljudi duboko razočarani u život. Najčešće je prikazivao tamne strane raspadanja patrijarhalnog sveta. Završio je Duhovnu akademiju u Kijevu i bio nastavnik veronauke u Kragujevcu, Nišu i Beogradu i profesor bogoslovije u Beogradu. Napisao je 25 pripovedaka, tri romana, više stručnih i političkih članaka i udžbenika i prevodio je s ruskog. Dela: romani "Gorski car", "Seoska učiteljica", "Porušeni ideali", pripovetke "Jesenje slike", "Slike iz života".

1863 - Engleski pronalazač Frederik Volton patentirao je u Londonu linoleum - glatki podni prekrivač.

1895 - Na inicijativu Profesorskog društva, u Beogradu je osnovan Jestastvenički (prirodnjački) muzej. Prirodnjački muzej spada među najstarije muzejske institucije u Srbiji. Prva stalna postavka otvorena je 1904. godine povodom stogodišnjice Prvog srpskog ustanka. U osnivanju muzeja učestvovala su brojna velika imena srpske nauke, poput Jovana Žujovića, Josifa Pančića, Petra Pavlovića.

1897 - Rođen je Jan Čajak, pisac i prevodilac, nacionalni radnik Slovaka u Srbiji, odnosno Vojvodini. Uređivao je časopise "Narodno jedinstvo" i "Naš život". Dela: pripovetke "Gledanje mladenaca", "Evo čoveka", "Baća Onriš Pazurik", "Poslednji seredžan", romani "Zipa Cupak", "Zuzka Turanova", "U zarobljeništvu na Holičskom zamku", "Porodica Rovesni".

1902 - Rođen je engleski pozorišni i filmski glumac Ralf Dejvid Ričardson, čiju je glumu karakterisala suzdržanost i stilska čistota. U pozorištu je s uspehom tumačio uloge u komedijama i tragedijama, u modernim i klasičnim delima. Filmovi: "Zvučna barijera", "Citadela", "Ana Karenjina", "Pali idol", "Naslednica", "Ričard III", "Naš čovek u Havani", "Dr Živago", "Kartum".

1906 - Rođen je sovjetski (ruski) državnik Leonid Iljič Brežnjev, generalni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta Sovjetskog Saveza, koji je najvišu vlast u Sovjetskom Savezu zadobio 1964. zbacivanjem Nikite Hruščova i držao je do smrti 1982. Doprineo je uspostavljanju dijaloga sa SAD posle dugog perioda hladnih odnosa. Upamćen je i po odbacivanju tendencija nagoveštenih u vreme Hruščova.

1915 - Rođena je francuska pevačica italijanskog porekla Edit Đovana Gasion, poznata kao Edit Pjaf, nazvana "Mali vrabac", simbol francuske šansone. Komponovala je šansone i pisala tekstove za njih. Dela: autobiografije "Moj život", "Na balu uspeha".

1916 - Francuzi su kod Verdena, snažno utvrđene tačke na Zapadnom frontu, posle desetomesečne bitke, u Prvom svetskom ratu, potukli Nemce, koji su prethodno pokušali proboj masovnom ofanzivom, uz do tada neviđenu artiljerijsku pripremu. U najmasovnijoj i najkrvavijoj bici rata, poginulo je 543.000 Francuza i 434.000 Nemaca.

1941 - Posle neuspele ofanzive na Moskvu u Drugom svetskom ratu, nemački vođa Adolf Hitler smenio je komandanta kopnenih trupa feldmaršala Valtera fon Brauhiča i lično preuzeo komandu nad armijom.

1946 - U Indokini je počeo oslobodilački rat jedinica pod vođstvom Ho Ši Mina protiv francuskih kolonijalnih trupa.

1950 - Savet NATO imenovao je američkog generala Dvajta Ajzenhauera za vrhovnog komandanta snaga tog vojnog bloka u Evropi.

1961 - Gou i dve manje portugalske enklave na zapadnoj obali Indije definitivno su zaposele indijske trupe. Goa je od samog početka 16. veka bila portugalski posed.

1972 - Kapsula vasionskog broda "Apolo 17" spustila se u Tihi okean, čime je završen američki program "Apolo" ljudskih letova na Mesec.

1984 - Britanski premijer Margaret Tačer i njen kineski kolega DŽao Cijang potpisali su u Pekingu sporazum prema kojem Hongkong (britanski naziv bio je Viktorija) od 1. jula 1997. posle 99 godina britanske uprave, prelazi pod suverenitet Kine.

1991 - Nemačka vlada priznala je Sloveniju i Hrvatsku. Pri tom, Nemačka se nije osvrtala na brojna upozorenja da takav čin može da izazove krvoproliće, zbog nerešenog statusa Srba.

1991 - Na Skupštini u Kninu proglašeno je osnivanje Republike Srpske Krajine.

1996 - Umro je italijanski filmski glumac Marčelo Mastrojani, uspešan kao komičar, romantični heroj, dramski glumac, ljubavnik i tumač rola u filmovima hermetičnog intelektualizma. Filmovi: "Devojke sa Španskog trga", "Hronika o siromašnim ljubavnicima", "Bele noći", "Sladak život", "Razvod na italijanski način", "Noć", "Porodična hronika", "Osam i po", "Privatan život", Leo poslednji", "Miris žene".

1997 - Singapurski putnički avion tipa "Boing 737-300" srušio se blizu indonežanskog grada Palembangare, što nije preživeo niko od 104 osobe u letelici.

2001 - U eksploziji socijalnih nemira širom Argentine došlo je do masovne pljačke prodavnica, pri čemu je poginulo 27 osoba. Predsednik Fernando de la Rua proglasio je vanredno stanje, ali je već narednog dana i sam podneo ostavku, kao i vlada Argentine.

2003 - Libija, SAD i Velika Britanija istovremeno su potvrdile da su postigle dogovor kojim vlada u Tripoliju pristaje da obustavi sve programe za proizvodnnju hemijskog, biološkog i nuklearnog naoružanja i takođe dozvoljava potpunu međunarodnu kontrolu libijskih postrojenja.

2004 - Umrla je italijanska operska pevačica Renata Tebaldi, sopran. Na međunarodnu scenu stupila je 1946. na koncertu povodom ponovnog otvaranja milanske Skale nakon završetka Drugog svetskog rata. Pevajući pre svega u Pučinijevim i Verdijevim operama, nastupala je zajedno sa mnogim poznatim operskim pevačima, među kojima su bili Mario del Monako i Karlo Bergonci.

2004 - U dve eksplozije automobila bombi u svetim šiitskim gradovima Nadžafu i Karbali, u centralnom Iraku, poginulo je najmanje 60 osoba, a više od stotinu je ranjeno.

2007 - Najmanje 40 lica je poginulo, a 269 je povređeno u železničkoj nesreći na jugu Pakistana, kod mesta Merabpur, oko 400 kilometara severno od Karačija, pošto je ekspresni voz prepun putnika na liniji Karači-Lahor iskočio iz šina. U vozu se nalazilo oko 700 putnika, od kojih se većina vraćala kući povodom islamskog praznika Kurban bajrama.

2016 - U Ankari je ubijen ambasador Rusije u Turskoj Andrej Karlov, tokom otvaranja izložbe fotografija "Rusija očima Turaka". Ubijen je dok je držao govor u poznatoj galeriji "Čagdas Sanatlar Merkezi" u ekskluzivnoj četvrti Čankaja u Ankari.

2018 - Donald Tramp predsednik SAD, objavio je da su Sjedinjene Države pobedile takozvanu Islamsku državu u Siriji. Usledila je najava povlačenja trupa SAD iz te zemlje. Zvaničnici Pentagona ubrzo potom saopštili su da je započeo proces povratka američkih trupa iz Sirije, dok su SAD "pokrenule tranziciju u narednu fazu kampanje".

- Srpska pravoslavna crkva danas slavi Svetog Nikolu. Praznik, u narodu najčešće nazivan Nikoljdan, posvećen je obeležavanju uspomene na dan smrti Čudotvorca koji je umro 19. decembra 343. Bio je arhiepiskop grada Mira, u Likiji. Smatra se zaštitnikom putnika i pomoraca. Njegove mošti nalaze se u italijanskom gradu Bari i srpski vladari, Stefan Dečanski, kralj Milutin i drugi, crkvu u kojoj se one nalaze bogato su darivali. Kod pravoslavnih Srba Sveti Nikola je najčešća krsna slava.