Početna strana > Hronika > Na današnji dan 1858. Svetoandrejska skupština vratila na srpski presto kneza Miloša Obrenovića; 1282. umro vizantijski car Mihailo VIII Paleolog; 1918. rođen ruski pisac Aleksandar Solženjicin
Hronika

Na današnji dan 1858. Svetoandrejska skupština vratila na srpski presto kneza Miloša Obrenovića; 1282. umro vizantijski car Mihailo VIII Paleolog; 1918. rođen ruski pisac Aleksandar Solženjicin

PDF Štampa El. pošta
subota, 11. decembar 2021.

Na današnji dan 1858. godine Svetoandrejska skupština zbacila je s prestola srpskog kneza Aleksandra Karađorđevića. Miloš Obrenović je ponovo postao knez, a za njegovog naslednika proglašen je Milošev mlađi sin, potonji knez Srbije Mihailo Obrenović.

Danas je subota, 11. decembar 2021.

1282 - Umro je vizantijski car Mihailo VIII Paleolog, osnivač poslednje dinastije i obnovitelj Vizantije posle 57 godina latinske okupacije, kada je središte carstva vraćeno iz Nikeje u Konstantinopolj (Carigrad). Na presto je, kao savladar nikejskog cara, došao 1259. a 1261. postao je vladar obnovljenog carstva. Tokom vladavine se s promenljivim uspehom odupirao agresivnoj politici kralja Sicilije i Napulja Karla I Anžujskog i njegovih saveznika, među kojima je bila i Srbija. Prihvatio je 1274. uniju s rimokatoličkom crkvom (Lionska unija), ali je nije sproveo zbog unutrašnjih otpora. Pred smrt je uspeo da 1282. izazove ustanak na Siciliji (Sicilijansko večernje), čime je zemlju oslobodio pretnje sa Zapada, ali je oslabio odbranu u Maloj Aziji, što je olakšalo kasnije tursko nadiranje. Pred kraj njegove vladavine Vizantija je 1282. zauvek izgubila Skoplje, koje je potom srpski kralj Milutin učinio prestonicom Srbije.

1475 - Rođen je italijanski rimokatolički sveštenik Đovani de Mediči, koji je kao papa Lav X od 1513. do smrti 1521. kao veliki zaštitnik umetnosti učinio Rim centrom evropske kulture. Uprkos silnim naporima, uključujući ekskomunikaciju osnivača protestantske crkve u Nemačkoj Martina Lutera, nije uspeo da suzbije pokret verske reformacije započet tokom njegovog pontifikata i spreči stvaranje protestantske crkve.

1515 - Papa Lav X predao je Francuskoj Parmu i Pjaćencu, u skladu s Bolonjskim ugovorom.

1803 - Rođen je francuski kompozitor Hektor Berlioz, romantičar koji je stvarao dela izvanrednih tonskih boja. Napisao je "Nauku o instrumentaciji". Dela: "Fantastična simfonija", "Harold u Italiji", "Romeo i Julija", "Faustovo prokletstvo", "Rekvijem", opere "Benvenuto Čelini", "Trojanci".

1810 - Rođen je francuski pisac Luj Šarl Alfred de Mise, kojeg je nesrećna ljubav s književnicom Žorž Sand inspirisala za najlepše i najuzbudljivije lirske pesme "Noći" i "Pismo Lamartinu" i "Ispovest jednog deteta ovog veka". Ostala dela: stihovane "Priče iz Španije i Italije", pesme "Namuna", "Rola", drama "Lorenćaco", komedije "S ljubavlju se ne igra", "Ne treba se ni u šta zakleti", "Marijanine ćudi".

1843 - Rođen je nemački bakteriolog Robert Koh, jedan od osnivača bakteriologije, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1905. Otkrio je 1882. bacil tuberkuloze (Kohov bacil), skinuvši veo tajne s opake bolesti koja je kosila u 19. veku. Izolovao je i bacil antraksa i pronašao izazivača kolere, bolesti koja je kroz istoriju uništavala čitave oblasti. Ispitivao je afričku bolest spavanja, tifus, malariju i prvi primenio lečenje kininom.

1856 - Rođen je ruski filozof i estetičar Georgij Valentinovič Plehanov, jedan od osnivača prve ruske socijaldemokratije i Druge internacionale. Dela: "Razvitak monističkog pogleda na svet", "Naša razmimoilaženja", "Anarhizam i socijalizam", "Prilozi istoriji materijalizma", "O ulozi ličnosti u istoriji", "Osnovna pitanja marksizma", "Pisma bez adrese", "Umetnost i društveni život", "Književni pogledi V. G.Belinskog", "Estetska teorija N. D. Černiševskog", "Dobroljubov i Ostrovski", "Karl Marks i Lav Tolstoj".

1885 - Rođen je francuski pisac Emil Hercog, poznat kao Andre Moroa, literata koji je pisao romane, eseje i romansirane biografije. Dela: romani "Podneblja", "Porodični krug", biografije "Bajron", "Dizraeli", "Viktor Igo", "Lelija ili život Žorž Sand", "Balzakov život".

1894 - U Parizu je otvorena prva svetska automobilska izložba na kojoj se predstavilo devet proizvođača.

1912 - Rođen je Karlo Ponti, italijanski filmski producent. Na dugoj listi dela koja je producirao nalazi se i remek-delo Mikelanđela Antonionija iz 1966. godine "Blow Up" i film Dejvida Lina "Doktor Živago" iz 1965. za koji je bio nominovan za Oskara. Sarađivao je i sa čuvenim režiserima kao što su Federiko Felini i Žan Lik Godar. Ponti je otkrio Sofiju Loren, s kojom se kasnije i venčao.

1918 - Rođen je ruski pisac Aleksandar Isajevič Solženjicin, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1970. U sibirskim logorima proveo je punih devet godina. Na robiju je odveden 1945. pravo sa fronta, na kojem se istakao kao oficir sovjetskih inženjerijskih jedinica. Emigrirao je 1974. vrativši se u otadžbinu nakon dve decenije. U decembru 1998. odbio je najvišu državnu nagradu - Orden svetog apostola Andreja Prvozvanog, kojim ga je odlikovao Jeljcin, zbog situacije u kojoj se nalazila Rusija. Tokom agresije NATO na Srbiju (SRJ) 1999. bio je veoma oštar prema politici SAD i NATO. Pripovetkom "Jedan dan Ivana Denisoviča" u književnost je uveo temu Staljinovih logora, što je razvio romanom "Arhipelag Gulag". Na osnovu emigrantskog iskustva u Zapadnoj Evropi i u SAD, takođe je ispoljio prezir prema sistemu vrednosti savremenog Zapada. Ostala dela: pripovetka "Matrjonini dani", romani "U krugu prvom", "Onkološka klinika", "Avgust Četrnaeste", "Crveni točak", "Rusija u provaliji", kritička autobiografija "Borio se šut s rogatim", drame "Gozba pobednika", "Zarobljenici", "Republika Rada", "Svetlost koja je u tebi", publicističko delo "Lenjin u Cirihu", "Dva veka zajedno", scenariji "Tenkovi znaju istinu", "Parazit".

1923 - Rođena je Milka Ivić, lingvista, profesor univerziteta, akademik. Redovni član SANU postala je 1983. Bila je članica i nekolicine stranih akademija (norveške, saksonske) odnosno naučnih asocijacija, i prevođena je na desetine jezika.

1931 - Usvojen je Vestminsterski statut, prema kojem su dominioni Velike Britanije stekli potpunu zakonodavnu nezavisnost. Dominioni su bili teritorije u sastavu Britanske imperije sa najvećim nivoom samostalnosti, poput Kanade, Australije, Novog Zelanda.

1937 - Italija se povukla iz Društva naroda.

1938 - U Kraljevini Jugoslaviji su održani parlamentarni izbori, sedmi i poslednji između dva svetska rata.

1941 - Nemačka i Italija su u Drugom svetskom ratu objavile rat SAD.

1946 - Generalna skupština UN osnovala je UNICEF (Međunarodni fond Ujedinjenih nacija za pomoć deci).

1948 - Uredbom vlade FNRJ osnovana je Akademija za pozorišnu umetnost u Beogradu. Nastava na novoosnovanoj Akademiji počela je februara 1949. Prvi dekan bio je Dušan Matić, a prvi profesori glume bili su Mata Milošević i Jozo Laurenčić, njihovi asistenti Miroslav Belović, Stevo Žigon i Soja Jovanović. Prvi profesori režije novoustrojene Akademije bili su Bojan Stupica i Hugo Klajn.

1961 - Dve američke helikopterske jedinice sletele su u Sajgon (danas Ho Ši Min), što je bilo prvo direktno vojno uplitanje SAD na strani Južnog Vijetnama.

1972 - Američki astronauti iz broda "Apolo 17" spustili su se na Mesec, u poslednjoj misiji u okviru programa "Apolo".

1973 - Zapadnonemački kancelar Vili Brant i čehoslovački predsednik vlade Lubomir Štrougal potpisali su ugovor, čime je i formalno poništen takozvani Minhenski sporazum iz 1938. kojim su Velika Britanija i Francuska prepustile Nemačkoj Adolfa Hitlera oblast Sudeta (pogranična oblast sa znatnom nemačkom manjinom) a u krajnjem i celu Čehoslovačku.

1990 - U Albaniji je dopušteno formiranje opozicionih političkih stranaka.

1991 - Lideri 12 zemalja Evropske zajednice odlučili su da ustroje zajednicu sa zajedničkom spoljnom politikom i jedinstvenom valutom od 1999.

1992 - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija odlučio je da pošalje blizu 800 "plavih šlemova" u Bivšu Jugoslovensku Republiku Makedoniju.

1994 - Ruske trupe su ušle u Čečeniju kako bi smirile separatističku oružanu pobunu u toj autonomnoj republici i uspostavile redovnu upravu centralne vlade.

1995 - Francuska je hitno smenila komandanta snaga UN u Sarajevu generala Renea Bašlea, pošto je kritikovao Dejtonski mirovni sporazum, predviđajući da će prepuštanje Srpskog Sarajeva Muslimansko-hrvatskoj federaciji neminovno izazvati masovno iseljavanje Srba.

1995 - Izraelske trupe su na osnovu mirovnog sporazuma Izraela i Palestinske oslobodilačke organizacije napustile Nablus, okončavši 28-godišnje prisustvo u tom gradu na Zapadnoj obali.

1998 - Prilikom pada "Erbasa" aviokompanije "Taj Ervejz" na jednu poplavljenu plantažu na jugu Tajlanda, poginula je 101 osoba, putnici i članovi posade.

2001 - Kina je postala članica Svetske trgovinske organizacije.

2007 - U dve paralelne eksplozije u Alžiru, poginulo je 67 lica, od čega 5 službenika UN. Meta jednog napada bila je kancelarija UNHCR u alžirskoj prestonici, a druga bomba je eksplodirala nedaleko od zgrade Vrhovnog suda. U pozadini napada najverovatnije se nalazio severnoafrički ogranak Al Kaide, koji je delovao pod imenom - Al Kaida u islamskoj severnoj Africi. Napad u Alžiru najtragičniji je napad na UN od avgusta 2003. kada su u Bagdadu ubijena 22 pripadnika UN, među kojima se nalazio i šef misije UN u Iraku, brazilski diplomata Serhio Viela de Melo.

2008 - Umro je akademik Bogdan Đuričić, dekan Medicinskog fakulteta u Beogradu. Rođen u Ljubljani 1950. doktorirao je na Medicinskom fakultetu u Beogradu 1982. i osnovna oblast njegove delatnosti bila je medicinska biohemija.

2016 - U terorističkom napadu u koptskoj katedrali u Kairu poginulo je 47 osoba, a povređeno je povređeno 48. Odgovornost za napad preuzela je tzv. Islamska država.

(RTV)