Na današnji dan 1812. Rusi potukli Napoleona u Borodinskoj bici; 1533. rođena engleska kraljica Elizabeta I; 1822. Brazil proglasio nezavisnost od Portugalije

Na današnji dan 1812. godine u Borodinskoj bici, u kojoj je rusku vojsku od 117.000 ljudi predvodio feldmaršal Mihail Kutuzov, a francusku od 133.000 vojnika car Napoleon I, Francuzi su imali 50.000 mrtvih, uključujući 23 generala, a Rusi 44.000. Boj je okončan bez pobednika, ali je njegov ishod pokazao da će Napoleon teško pokoriti Rusiju. Iako je potom ušao u Moskvu, ubrzo je bio primoran da otpočne mučno povlačenje. Po završetku bitke Napoleon je navodno izjavio: "Kod Borodina Francuzi su se pokazali dostojni da izvojuju pobedu, a Rusi da budu nepobedivi".

Danas je subota, 7. septembar 2024.

1533 - Rođena je engleska kraljica Elizabeta I, kćerka kralja Henrija VIII i njegove druge supruge Ane Bolen, koja je tokom 45 godina vladavine konsolidovala unutrašnje prilike i odlučujuće doprinela da Engleska postane prva pomorska sila sveta, pobedom nad španskom "Nepobedivom armadom" 1588. Tokom njene vladavine, 1566. osnovana je Londonska berza. Osigurala je 1587. prevlast anglikanske crkve pogubljenjem zarobljene škotske kraljice Marije Stjuart, predvodnice rimokatoličke struje.

1701 - U Hagu je potpisan sporazum Engleske, Austrije i Holandije protiv Francuske, nazvan "Druga velika alijansa".

1764 - Za kralja Poljske krunisan je ruski štićenik Stanislav II Ponjatovski, poslednji kralj suverene Poljske, čija je vladavina okončana 1795. trećom, konačnom, podelom Poljske, između Rusije, Pruske i Austrije. Poljska je kao nezavisna država obnovljena tek 1918.

1788 - Turci su u sukobu kod Brzaske, u Banatu, zarobili vođu srpskih dobrovoljaca Koču Anđelkovića, poznatog kao Kapetan Koča, predvodnika srpskih jedinica austrijske vojske tokom Austrijsko-turskog rata. On je potom sproveden u Tekiju i umoren nabijanjem na kolac. U tom ratu, na čelu dobrovoljačkog odreda, oslobodio je Požarevac, Hasanpašinu Palanku (sada Smederevska Palanka), Batočinu, Bagrdan i Kragujevac. Narod je to vojevanje, odnosno prostor koji je oslobodio, po njemu nazvao Kočina krajina. Austrijski car Josif II dodelio mu je za zasluge čin kapetana. Kao oficir u okviru jedinica Kapetana Koče ratovao je i Đorđe Petrović koji će 1804. postati vožd Prvog srpskog ustanka - Karađorđe.

1822 - Brazil je proglasio nezavisnost od Portugalije, koju je bivša metropola priznala tek 1828. Jedan od prinčeva iz portugalske kraljevske porodice Braganca postao je tada vladar Brazila, sa titulom cara. Brazil je bio carstvo do 1889. kada je monarhija srušena.

1848 - Radi smirivanja pobunjenih seljaka, Austrija je donela zakon o rasterećenju zemljišta (Patent o ukidanju zemljišnih tereta). Seljački pokret se zbog podvojenosti građanstva i seljaštva nije razvio u široku seljačku bunu, ali je bitno uticao na razvoj događaja u revolucionarnoj 1848.

1860 - Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi zauzeo je Napulj sa svojim "crvenokošuljašima". Ukinuto je Napuljsko kraljevstvo, a lokalna dinastija Burbona otišla je u progonstvo.

1890 - Uprava varoši Beograda je proterala Vasu Pelagića, pod optužbom da je knjigom "Dužnost vlade i vlasti", koja je odmah zaplenjena, "naneo uvredu Njegovom kraljevskom veličanstvu" (Aleksandru Obrenoviću). Pod pritiskom javnog mnjenja, Narodna skupština je 1891. odobrila povratak Pelagića u Srbiju.

1901 - Pekinškim protokolom je okončan "Bokserski ustanak" - pobuna kineskih seljaka i gradske sirotinje. Ustanak koji je izbio 1900. ugušile su evropske sile, Japan i SAD.

1908 - Rođen je Majkl Debejki, američki hirurg, inovator u oblasti hirurgije srca i krvnih sudova. Debejki je još tokom studija usavršio i dizajnirao neke medicinske instrumente. Razvio je veštačko srce i srčane pumpe neophodne prilikom presađivanja. Svetski poznat hirurg, radio je kao profesor Bejlor fakulteta u Hjustonu, kao i direktor čuvenog "Centra za srce".

1909 - Rođen je američki filmski režiser grčkog porekla Elija Kazandžoglus, poznat kao Elija Kazan, istaknuti predstavnik realističkog, društveno angažovanog filma. Obrađivao je socijalne teme i kritički tretirao antisemitizam i rasne predrasude. Nagrađivan je na festivalu u Veneciji i više puta Oskarom. Filmovi: "Jedno drvo raste u Bruklinu", "Pinki", "Bumerang", "DŽentlmenski sporazum", "Panika na ulicama", "Na obali", "Tramvaj nazvan želja", "Viva Zapata!", "Istočno od raja", "Bebi Dol", "Lice u gomili", "Divlja reka".

1913 - Rođen je američki fizičar DŽejms Alfred van Alen, koji je otkrio dva pojasa pojačanog zračenja koji opkoljavaju Zemlju. Pojaseve u obliku prstena, nazvane kasnije "Van Elenovi radijacioni pojasevi", otkrio je pomoću Gajger-Milerovih brojača postavljenih 1958. na veštačke satelite "Eksplorer 1" i "Eksplorer 2".

1940 - Nemački avioni počeli su da bombarduju London u Drugom svetskom ratu i samo tog dana poginulo je više od 300 osoba.

1949 - Umro je meksički slikar Hose Klemente Orosko. Smatran je najvećim slikarom murala u 20. veku i dekorisao je mnoge građevine širom Meksika i SAD. Inspirisao se indijanskim i staromeksičkim motivima.

1962 - Tajvan je prekinuo diplomatske odnose s Laosom, nekoliko časova pošto je ta zemlja jugoistočne Azije uspostavila diplomatske odnose s Kinom i Severnim Vijetnamom.

1964 - U mestu Sip na jugoslovenskoj i u Gura Vaji na rumunskoj obali Dunava predsednici Jugoslavije i Rumunije Josip Broz Tito i Georgi Georgiju Dež prisustvovali su postavljanju kamena temeljca na gradilištu hidroelektrane "Đerdap".

1986 - Biskup Dezmond Tutu ustoličen je za nadbiskupa Kejptauna u Južnoj Africi kao prvi crni poglavar južnoafričkih anglikanaca.

1991 - Počela je Konferencija o Jugoslaviji u Hagu, pod vođstvom lorda Pitera Karingtona.

1993 - Šest bivših sovjetskih republika - Rusija, Belorusija, Kazahstan, Uzbekistan, Jermenija i Tadžikistan - potpisalo je sporazum o zadržavanju rublje kao zajedničke valute.

1995 - Predsednik Rusije Boris Jeljcin potpisao je dekret o jednostranom ublažavanju sankcija prema SRJ, čime je stvorena zakonska osnova za izvoz robe i usluge humanitarnog karaktera. Sankcije je nametnuo Savet bezbednosti UN u maju 1992, pod optužbom da Srbija (SRJ) snosi najveću odgovornost za građanski rat u Bosni i Hercegovini.

1995 - Vlada SRJ uputila je zahtev Savetu bezbednosti UN da odmah prestanu bombardovanja Srba u Bosni.

1997 - Umro je kongoanski diktator Mobutu Sese Seko, predsednik Zaira od 1965. do zbacivanja s vlasti maja 1997. Zbačen je u pobuni koju je predvodio Loran Kabila i potom je pobegao u Maroko gde je umro. Vlast u Zairu (tada Kongo) prigrabio je novembra 1965, posle građanskog rata u toj bivšoj belgijskoj koloniji.

1999 - U Atini je u zemljotresu poginulo 139 osoba.

2000 - Šef kubanske države Fidel Kastro rukovao se s predsednikom SAD Bilom Klintonom, susrevši se prvi put licem u lice s nekim od američkih predsednika od kada je preuzeo vlast na Kubi 1959. nakon pobede revolucije.

2002 - U napadu na policijsku stanicu na istoku Nepala, maoistički nepalski pobunjenici ubili su 49 policajaca.

2005 - Umro je italijanski pevač i tekstopisac Serđo Endrigo, koji se proslavio šezdesetih godina 20. veka hitovima poput "Io che amo solo te" i "Canzone per te", sa kojom je pobedio na muzičkom festivalu u San Remu 1968. godine.

2005 - U Egiptu su održani prvi neposredni višestranački predsednički izbori na kojima je Hosni Mubarak osvojio peti šestogodišnji predsednički mandat za redom. Mubarak je prethodno uvek biran kao jedini kandidat u skupštini Egipta.

2007 - Najmanje 85 osoba je poginulo, a 64 su povređene kada se kamion koji je prevozio hodočasnike survao u klisuru u indijskoj pustinjskoj državi Radžastan, blizu grada DŽaisalmer, 550 kilometara jugozapadno od Nju Delhija. Hram Ramdev, u koji su krenuli hodočasnici, a posećuju ga i hindusi i muslimani, tokom 10-odnevnog perioda hodočašća svakog septembra obiđe oko 250.000 ljudi.

2021 - U zemljotresu jačine 7,1 stepeni koji je pogodio državu Gerero, s epicentrom nedaleko od Akapulka, Jugozapad Meksika, poginulo je 13 osoba, a najmanje 23 su povređene.

(RTV)