Na današnji dan 1453. Turci osvojili Konstantinopolj; Poginuo Vladislav Petković Dis; Rođeni DŽon Kenedi i Kosta Abrašević; Rusija, Kazahstan i Belorusija oformili Evroazijsku uniju; 1990. Boris Jeljcin izabran za predsednika Rusije

 NOVI SAD - Na današnji dan 1453. godine, posle duge opsade Turci su osvojili Konstantinopolj (Carigrad), što je bio konačni kraj Vizantije. U krvavoj trodnevnoj orgiji Turci su potom pobili sve branioce, uključujući poslednjeg vizantijskog vladara Konstantina XI Paleologa, sina cara Manojla II i carice Jelene, čiji je otac bio srpski velmoža Konstantin Dragaš.

1176 - Vojska udruženih italijanskih gradova Lombardijske lige nanela je u bici kod Lenjana odlučujući poraz trupama nemačkog cara Fridriha I Barbarose, koji se posle poraza pokajnički izmirio s papom i preuzeo vođstvo Trećeg krstaškog rata.

1500 - Portugalski moreplovac Bartolomeo Dijas utopio se u blizini Rta Dobre Nade na krajnjem jugu Afrike, koji je on i otkrio 1486. prozvavši ga rt Oluja, pošto je njegova ekspedicija na tom mestu tada doživela veliko nevreme. Iste vode bile su, za njega, kobne četiri godine docnije, pošto je ekspediciju od 13 brodova, koju je predvodio s Pedrom Alverešom Kabralom, na putu ka Indiji, tada zadesilo olujno nevreme. Preostali brodovi su se tada zaputili ka zapadu i Kabral je otkrio Brazil, proglasivši ga posedom Portugalske krune.

1630 - Rođen je engleski kralj Čarls II Stjuart, sin Čarlsa I pogubljenog u građanskom ratu 1649. Postao je vladar 1660. nakon ukidanja republike uspostavljene 1653. strahovladom Olivera Kromvela. Stupajući na presto obavezao se na poštovanje prava Parlamenta kao i ličnih sloboda građana. Stranka vigovaca (liberali) i Parlament su ga je 1679. primorali da potpiše "Habeas Corpus Act" kojim su ozakonjene izvesne građanske slobode, a građani zaštićeni od nezakonitog hapšenja i utamničenja.

1807 - Turskog sultana Selima III, koji je na presto došao 1789, slabog vladara kome nije uspevalo da izađe na kraj sa samovoljom janičara u Beogradskom i Vidinskom pašaluku, oborio je Mustafa IV.

1875 - Rođen je srpski pisac Svetozar Ćorović, jedan od intelektualnih prvaka bosanskohercegovačkih Srba u vreme austrougarske okupacije. S Aleksom Šantićem i Jovanom Dučićem pokrenuo je u Mostaru 1896. list "Zora". Tokom Prvog svetskog rata interniran je u teškim uslovima od čega neizlečivo oboleo. U pripovetkama, dramama i romanima opisivao je život u rodnoj Hercegovini, neposrednim stilom, živopisno i s lakoćom. Dela: romani "Stojan Mutikaša", "Ženidba Pere Karantana", "Majčina Sultanija", zbirke pripovedaka "U časovima odmora", "Moji poznanici", "Brđani", drame "Zulumćar", "On", "Adam-beg", "Ajša".

1879 - Rođen je srpski pisac Kosta Abrašević. Politički angažovan pesnik. Njegovi umetnički nedorađeni stihovi, što valja pripisati činjenici da je stvarao izuzetno mlad, umro je u 19. godini, prožeti su empatijom prema socijalno obespravljenima. Pesme: "Zviždi vetre", "Svet je nama otadžbina", "Bratstvo", "Crvena".

1894 - Rođen je američki filmski režiser austrijskog porekla DŽozef fon Šternberg, vizuelni perfekcionista, majstor osvetljenja i kontrasta. Pođednako je upečatljiv u epskim scenama i u krupnim planovima izrazite plastičnosti i senzibiliteta, što je umnogome rezultat sjajne saradnje s glumicom Marlen Ditrih. Filmovi: "Podzemlje", "Plavi anđeo", "Maroko", "Jedna američka tragedija", "Šangaj ekspres", "Plava venera", "Crvena kraljica", "Đavo je žena", "Šangajsko podzemlje", "Makao".

1910 - Umro je ruski kompozitor, pijanista i dirigent Milij Aleksijevič Balakirjev, pokretač i idejni vođa kompozitorske grupe, po njemu nazvane Balakirjevljev kružook ili "Velika petorica". Grupu su sačinjavali još Cezar Kjuj, Modest Musorgski, Nikolaj Rimski-Korsakov i Aleksandar Borodin. Nadovezujući se na ruskog kompozitora Mihaila Glinku, izgradio je mužički stil na elementima folklora, prvenstvno ruskog i orijentalnog. Dela: simfonijske poeme "Rusija", "Tamara", muzika za "Kralja Lira", klavirske kompozicije, uključujući fantaziju "Islamej".

1914 - U sudaru putničkog broda "Carica Irske" i norveškog teretnjaka "Storstat" na reci Sent Lorens u Kanadi poginulo je najmanje 1.012 osoba.

1917 - Srpski pisac Vladislav Petković Dis, jedan od najtalentovanijih pesnika srpske književnosti, utopio se u Jonskom moru kod Krfa pošto je brod na kojem se nalazio torpedovala nemačka podmornica. Posle završene gimnazije bio je učitelj u selu Prliti, potom carinski činovnik u Beogradu. S piscem Simom Pandurovićem, jednim od osnivača srpske moderne, uređivao je časopis "Književna nedelja". U Prvom svetskom ratu povukao se sa srpskom vojskom preko Albanije, posle čega odlazi u Francusku. Njegova lirika je samosvojna, veoma senzibilna, muzikalna u ritmu i emocijama, okrenuta unutrašnjem životu, maštanju i halucinacijama, pesimistična. Njegova pesma "Možda spava" spada u najizrazitija lirska ostvarenja simbolizma u srpskoj poeziji. Dela: zbirke pesama "Utopljene duše", "Mi čekamo cara".

1917 - Rođen je američki državnik DŽon Ficdžerald Kenedi, koji je 1960. u 43. godini života postao najmlađi šef države u istoriji SAD. U Drugom svetskom ratu služio je u mornarici, a potom kratko bio novinar. U Kongres je izabran 1947, a 1952. postaje senator. Za predsednika SAD izabran je kao kandidat Demokratske stranke. Ubijen je u Dalasu 22. novembra 1963. Kao atentator zvanično je označen Li Osvald koji je pod sumnjivim okolnostima i sam ubijen dva dana potom u policijskoj stanici u Dalasu. Njegova smrt i danas je predmet različitih tumačenja.

1919 - U jeku građanskog rata u Rusiji, Britanija, Francuska, SAD i Italija priznale su vladu carskog generala Aleksandra Kolčaka, predvodnika "belogardejaca", koji su u početku, uz podršku zapadnih sila, imali znatne uspehe protiv slabije naoružane Crvene armije. Njegove jedinice su razbijene u januaru 1920, a on je uhapšen na železničkoj stanici u Irkutsku i ubrzo streljan.

1923 - Rođen je srpski pozorišni, filmski i TV glumac Milutin Mića Tatić. Posebno je upamćen kao junak TV serije za decu "Na slovo, na slovo", kao i po glasu pozajmljenom Peri detliću, Popaju, patku Dači. Najmlađe slušaoce Radio Beograda godinama je budio emisijom "Dobro jutro, deco".

1942 - Umro je američki filmski i pozorišni glumac DŽon Barimor, poznat po ulogama ljubavnika u doba nemog filma. Filmovi: "Romeo i Julija", "Dr DŽekil i mister Hajd", "Raspućin i carica", "Marija Antoaneta".

1953 - Novozelanđanin Edmund Hilari i Nepalac Namgjal Vangdi, poznat kao Tenzing Norgaj, postali su prvi ljudi koji su osvojili "krov sveta" Mont Everest, 8.848 metara visok vrh planinskog masiva Himalaji.

1966 - Budistička kaluđerica spalila se u vijetnamskom gradu Hue u znak protesta protiv proameričke marionetske vojne vlade Južnog Vijetnama.

1972 - Generalni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog Sovjeta Sovjetskog Saveza Leonid Brežnjev i predsednik SAD Ričard Nikson potpisali su u Moskvi dokument pod nazivom "Osnova za međusobne odnose Sovjetskog Saveza i SAD" kojim je otvorena era boljih odnosa dveju tadašnjih velesila.

1978 - Šef kineske diplomatije Huang Hua označio je u Ujedinjenim nacijama Sovjetski Savez kao najopasniji izvor izbijanja novog svetskog rata.

1979 - Umrla je američka filmska glumica kanadskog porekla Meri Pikford, zvezda nemog filma. S Čarlijem Čaplinom, Daglasom Ferbanksom i Dejvidom Grifitom osnovala je 1919. filmsku kompaniju "Junajted Artist Korporejšn". Filmovi: "Dobri mali đavo", "Devojka od juče", "Jedna mala bogata devojka", "Polijana", "Mali lord Fontelroj", "Gaučo", "Koketa".

1985 - Na stadionu "Hejsel" u Briselu u neredima pred finalni meč evropskog Kupa šampiona između italijanskog prvaka "Juventusa" i engleskog "Liverpula" pogunulo je 39 i povređeno više od 400 ljudi, uglavnom italijanskih navijača.

1989 - Japanski sud odlučio je da lekari u Japanu nisu dužni da pacijentima obolelim od raka saopšte istinu.

1990 - Za prvog predsednika Rusije izabran je Boris Jeljcin.

1994 - U izbeglištvu u Čileu umro je bivši istočnonemački lider Erih Honeker, od 1976. do 1989. predsednik Nemačke Demokratske Republike, kad je oboren s vlasti na talasu masovnih antirežimskih protesta. Kao član Komunističke partije Nemačke, uhapšen je od strane nacista 1935. i u koncentracionim logorima bio je do 1945. U Politbiro vladajuće Jedinstvene socijalističke partije Nemačke (komunisti) izabran je 1958, prvi sekretar postao je 1971. a generalni sekretar 1976. Izgradio je 1961. Berlinski zid, simbol "hladnog rata".

1997 - Loran Kabila preuzeo je dužnost predsednika Demokratske Republike Kongo (bivši Zair), 12 dana pošto su njegove snage porazile u sedmomesečnom građanskom ratu armiju lojalnu diktatoru Mobutuu Sese Seku.

1999 - Američki "Diskaveri" postao je prvi "spejs šatl" koji je pristao na Međunarodnu kosmičku stanicu.

2002 - Odlazeći predsednik Malija Alfa Omar Konare pomilovao je bivšeg diktatora te afričke zemlje Musu Traorea i njegovu suprugu Marijam, uhapšene posle Traoreovog zbacivanja s vlasti 1991.

2005 - Francuski glasači odbacili su na referendumu Predlog Ustava Evropske unije.

2014 - Rusija, Kazahstan i Belorusija oformili su Evroazijsku uniju. Sporazumom o formiranju Evroazijske unije, potpisanim u Astani u Kazahstanu, garantovan je slobodan tranzit roba, usluga, kapitala i radne snage, kao i međusobna koordinacija s namerom da se dodatno prodube bliski odnosi tih zemalja.

2015 - Sjedinjene Američke Države uklonile su Kubu sa "crne liste" na kojoj se nalaze zemlje osumnjičene za sponzorisanje terorizma.

(Tanjug)