Odgovor Presu i Atanasiju Jevtiću

Posle burnih događaja zadnjih meseci, a naročito posle završenog Svetog arhijerejskog sabora, očekivali smo medijsko zatišje i mirniji period u Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Nažalost, i na Naše veliko iznenađenje, nedavno je Presvećeni Atanasije (Jevtić), umirovljeni Episkop zahumsko-hercegovački, „pozvao“ – po kazivanju Press-a od 30. maja 2010. godine – „Sinod SPC da objavi sinodski tekst o „kanonskoj odgovornosti“ Episkopa Artemija, na osnovu kojeg je Sabor sudski doneo odluku o njegovom razrešenju“.

Mi smo do sada verovali da je taj tekst o Našoj „kanonskoj odgovornosti“ (ustvari: optužnica) unutarcrkveni pravni akt koji se ne sme objavljivati, pa Mi to lično nismo učinili da to ne bi iznova bio „dokaz direktnog iznošenja u javnost čisto unutarcrkvenih odluka i pitanja na svoju i štetu Crkve, kao i sablazan naroda“ – dokaz koji je protiv Nas, u optužnici koju je podigao, upotrebio Preosvećeni Fotije, Episkop dalmatinski. To je bio i razlog da nismo objavili ni odluku Svetog arhijerejskog sinoda od 22. aprila 2010 godine i Svetog arhijerejskog sabora od 20. maja 2010. godine.

Ono što Nas je iznenadilo, a javnost sablaznilo, jeste činjenica da je bio dovoljan poziv Preosvećenog Atanasija, pa da Sveti arhijerejski sinod odmah stavi na raspolaganje žutoj štampi optužnicu koja je protiv Nas bila podignuta. Kako je to potez koji se više ne može povući (ni greška isparaviti) i pošto je time skinuta zabrana objavljivanja u ovom sudskom postupku koji je protiv Nas trebalo da bude (a nije) vođen, želeli bi smo najpre da obavestimo javnost kakav je to dokument koji je objavljen u Press-u. To je optužnica u čijem je sastavljanju možda učestvovao, ali je sigurno potpisao i protiv Nas podigao Preosvećeni Fotije. Valjana optužnica inače morala bi da sadrži navode dela optuženog za koje postoji osnovana sumnja da predstavljaju teške kanonske prestupe, kao i verodostojne dokaze koji te navode potkrepljuju. Potom je ta optužnica morala biti Nama dostavljena uz davanje odgovarajućeg roka, recimo dva-tri meseca, da tu optužnicu proučimo i pripremimo odbranu.

Tako, nažalost, nije postupljeno. Prema članu 70 tački 35 b Ustava Srpske pravoslavne crkve, Sveti arhijerejski sinod je prvostepeni sud za kanonske krivice arhijereja. Naobično je da je optužnica protiv Nas podignuta 22. aprila 2010. godine i predata Sinodu, a da je istoga dana zasedao Sveti arhijerejski sinod, utvrdio Našu kanonsku krivicu i Svetom arhijerejskom saboru uputio predlog kazne, odn. da budemo razrešeni dužnosti eparhijskog Arhijereja. Ostavljamo blagorazumnim ljudima da prosude kako su članovi Svetog arhijerjskog sinoda uspeli da, tog istog dana kada im je dostavljena optužnica od 28 strana kompjuterskog sloga (sa 43 reda na svakoj strani), pažljivo prouče i čak savesno ispitaju sve dokaze koji je, navodno, potvrđuju, a koji se nalaze, kako to veli Preosvećeni Atanasije, u 15 velikih fascikli?

Na samom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora, u sednici 4. maja 2010. godine, pravog suđenja sa izvođenjem dokaza zapravo i nije bilo. O tome najbolje svedoči sama odluka (presuda) Svetog arhijerejskog sabora koja sadrži jedino dispozitiv od četiri reda bez ikakvog obrazloženja, a zajedno sa protokolarnim uvodom i izražavanjem poslovične zahvalnosti osuđenom „na njegovom uloženom devetnaestogodišnjem trudu i arhipastirskoj brizi za očuvanjem srpskog pravoslavnog naroda na Kosovu i Metohiji“, ima ukupno deset redova. Verovatno su Naša u Hristu braća Arhijereji smatrali da više i ne zaslužujemo.

I pored svega nismo u ovom času spremni da štampi, a naročito žutoj, stavljamo na raspolaganje odluke Svetog arhijerejskog sinoda i Svetog arhijerejskog sabora. Neka to učini, ako smatra celishodnim, Preosvećeni Atanasije. No, kako je u Press-u objavljena skraćena i od uredništva preuređena optužnica protiv Nas kojom je pokrenuto utvrđivanje Naše kanonske odgovornosti, a koja se u Press-u predstavlja kao presuda o Našoj kanonskoj krivici, hrišćanska savest Nam nalaže da i o njoj nešto kažemo. Rasuđivanje i presuđivanje o tome da li smo i u kojoj meri kršili kanone Crkve prepuštamo sadašnjoj i potonjoj u Hristu braći koja će, kada sve prođe, moći tačno da utvrde zbog čega smo razrešeni dužnosti i obaveze upravljanja Eparhijom raško-prizrenskom, baš kao što se danas, posle tolikih godina, pouzdano zna da Episkop američki, blažene uspomene Dionisije, nije uklonjen sa položaja Episkopa zbog finansijskih prestupa, kako se u tom trenutku tvrdilo, nego zato što je u Njujorku organizovao demonstracije protiv Josipa Broza Tita.

To Nas upravo navodi da nešto kažemo o finasijskim „prestupima“ koji se Nama stavljaju na teret a koji, kada bi postojali, predstavljaju i teška krivična dela. Nije, naravno, isključeno da je neko od naših saradnika, klirika i mirjana, bio koristoljubiv, pa da je ponešto utajio, proneverio i protivpravno prisvojio. Takva sklonost grehu je iskonska i nje sigurno nisu lišeni naši vernici, klirici i mirjani, i u drugim Eparhijama. Ali se danas pouzdano zna kako se ti prestupi verodostojno utvrđuju. I kao što Episkopi daju blagoslov za podizanje ili obnovu crkava i manastira, ali ne mogu odobravati građevinske projekte i jamčiti za njihovu ispravnost, već to čine ovlašćeni inženjeri, tako su i Visokopreosvećeni Amfilohije i Preosvećeni Atanasije mogli utvrditi osnovanu sumnju da su počinjeni ozbiljni finansijski prestupi u Našoj Eparhiji, ali su verodostojno postojanje tih prestupa, a naročito krivičnih dela, mogli utvrditi samo sudski veštaci i pravnici, pre svih – sudija. A kako je protiv jednog Našeg klirika i jednog laika već pokrenut i vodi se krivični postupak, zar nije bilo pravičnije i jevanđelskije sačekati okončanje ovih postupaka pravosnažnom presudom, pa da se tek onda presuđuje o Našoj (i njihovoj) krivici koja proističe iz nadređenog položaja koji smo zauzimali? A da i ne pominjemo šta bi moralo biti ukoliko sudovi svojim pravosnažnim presudama utvrde drugačije činjenično stanje od onog koje se za pojedine slučajeve navodi u optužnici koja je protiv Nas podignuta.

Presudu Svetog arhijerejskog sabora primili smo u miru i spokoju zarad očuvanja jedinstva naše Svete Crkve. Ali se ne možemo pomiriti sa blaćenjem Našeg imena i Episkpskog dostojanstva tako što će se proizvoljnim izborom stavljati na raspolaganje žutoj štampi samo pojedini dokumenti iz Našeg sudskog dosijea. Svoj krst nosićemo i dalje uz pomoć Božiju, ali je sigurno da nećemo nikada preboleti bol i patnju koja se nanosi Našoj pastvi, a naročito monaštvu, našoj duhovnoj deci, na raspetom i opet raspinjanom Kosovu i Metohiji. Za sada toliko istine i pravde radi, jer je rečeno: „Upoznajte istinu i istina će vas osloboditi“.